فهرست آثار ملی ثبت شده ایران در یونسکو
یونسکو یک سازمان جهانی است و به مجموعه مکان های طبیعی و فرهنگی که در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند، میراث یونسکو می گویند.
تمام آثاری که سازمان جهانی یونسکو ثبت می شوند می تواند کوه، جنگل، آثار تاریخی، ساختمان، آرامگاه و یا شهر باشد. هدف از ایجاد این لیست، یادآوری این مسئله است که این آثار متعلق به تمام انسان های روی زمین هستند و به هیچ گروه و کشور خاصی تعلق ندارند و دولت ها و سازمان های مختلف نیز موظف به محافظت از آنها هستند.
ایتالیا و چین بیشترین آثار ثبت شده در یونسکو را دارند. ایران نیز در مجموع ۲۲ اثر فرهنگی و ۲ اثر طبیعی ثبت شده در یونسکو دارد.
اولین اثری که از ایران در سازمان جهانی یونسکو ثبت شد زیگورات چغازنبیل در شوش خوزستان بود که در سال ۱۹۷۹ به ثبت رسید و به دنبال آن ۲۴ اثر ملی ایرانی به این لیست اضافه شدند.
در ادامه با مجله لیدوماتریپ همراه باشید و با برخی از آثار ملی ثبت شده در یونسکو آشنا شوید.
زیگورات چغازنبیل در شوش
چغازنبیل در ستایش ایزد نگهبان شوش به نام ایتشوشیناک ساخته شد و در میان فهرست آثار ملی ثبت شده ایران در یونسکو قرار دارد. ایتشوشیناک خدایی بود که از شهر شوش محافظت می کرد.
زیگورات چغازنبیل یک نیایشگاه است که ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد و توسط تمدن ایلامی ها ساخته شد. زیگورات چغازنبیل که به آن زیگورات دوراونتاش هم می گویند در شوش خوزستان قرار گرفته است و قدیمی ترین بنای تاریخی شناخته شده در ایران است.
زیگورات به معنای نیایشگاه است و چغازنبیل در دوران باستان کاربری مذهبی داشته است. این عبادتگاه در ستایش ایزد نگهبان شوش به نام ایتشوشیناک ساخته شد. ایتشوشیناک خدایی بود که از شهر شوش محافظت می کرد و پس از ساخت چغازنبیل، این بنا به او تقدیم شد. در یکی از کتیبه هایی که در چغازنبیل پیدا شده، این نوشته روی آن حکاکی شده است:
من اونتاش گال، آجرهای طلایی را حکاکی کردم، من در اینجا این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشیناک برپا کردم و این مکان مقدس را هدیه کردم، باشد که کارهای من که هدیه‌ای است برای خدایان گال و اینشوشیانک پذیرفته شود.
تخت سلیمان آذربایجان غربی
تخت سلیمان بخشی در استان آذربایجان غربی است و در فهرست آثار ملی ثبت شده ایران در یونسکو فرار دارد.
تخت سلیمان قبل از اسلام محلی آموزشی، اجتماعی و مذهبی برای اشکانیان بود. در سال ۶۲۴ میلادی، این شهر به دست هیراکلیوس، سردار رومی تخریب شد.
تخت سلیمان در گذشته «گنجک» نام داشت. نام کنونی این شهر تکاب است.
در این شهر باستانی، حکومت های پرشکوه ایرانی در قدرتمندترین زمان حکومتی خود زندگی کرده اند. ساسانیان، هخامنشیان، اشکانیان و مغول ها از جمله این اقوام ایرانی بوده اند که در دوران های مختلف در این شهر باستانی زندگی کرده اند.
در منطقه تخت سلیمان آتشکده آذرگشسب وجود دارد که زمانی جزو یکی از ۳ آتشکده بزرگ ایرانی بود. آتشکده آذرگشسب متعلق به دوره ساسانیان است.
در اطراف تخت سلیمان آثار و بناهای باقی مانده از دوران ساسانی، اشکانیان و مغول وجود دارد. همچنین در نزدیکی بناهای تاریخی تخت سلیمان چشمه هایی وجود دارد که به دلیل اینکه از اعماق زمین می آیند که املاح گوناگونی در آن مخلوط شده اند و قابل آشامیدن نیستند.
ارگ بم
ارگ بم بزرگترین سازه خشتی جهان است که در شهرستان بم و استان کرمان واقع شده است. این ارگ حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد ساخته شده است و قدمت بالایی دارد.
متاسفانه این سازه در جریان زلزله بم آسیب جدی دید ولی به علت اهمیت آن، به سرعت در لیست آثار باستانی در خطر یونسکو قرار گرفت و با کمک کشورهای مختلف، روند بازسازی آن با سرعت زیادی انجام گرفت.
شهر سوخته در زابل
شهرسوخته یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی شناخته شده است که در گذشته بسیار سرسبز و آباد بود. شهر سوخته یکی از دیگر از موارد فهرست آثار ملی ثبت شده ایران در یونسکو است.
شهر زابل، یک منطقه باستانی است که قدمت آن به ۵ هزار سال قبل از میلاد باز می گردد و یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی شناخته شده می باشد.
این شهر هم اکنون در سیستان بلوچستان و زابل، در کنار ساحل هیرمند و دریاچه هامون واقع شده است. این منطقه هم اکنون بیابانی است و تنها پوشش گیاهی که در آن یافت می شود نوعی درخت گز است، اما جالب این است که در گذشته ای بسیار دور،شهر سوخته سرسبز و پر از پوشش گیاهی و درختان متعددی بود و بسیار آباد و خرم بوده است.
شهر سوخته دارای بخش های مختلفی از جمله مناطق صنعتی، گورستان، منطقه مسکونی و منطقه مرکزی بوده است و ۸۰ درصد مساحت را منطقه مسکونی تشکیل داده است.
شهر سوخته زابل در تاریخ ۱ تیر ۱۳۹۳ در میان لیست میراث فرهنگی یونسکو قرار گرفت.
بیستون در کرمانشاه
بیستون مهم ترین سنگ نوشته ایجاد شده توسط هخامنشیان است که به اهورامزدا (خدای هخامنشیان) پیشکش شده است و جزو مهمترین فهرست آثار ملی ثبت شده ایران در یونسکو است.
بیستون بزرگترین سنگ نوشته کشف شده در جهان است که در ۳۰ کیلومتری کرمانشاه و در دامنه کوه بیستون قرار گرفته است. اعتقاد براین است که بیستون در گذشته به «بغستان» معروف بوده. جالب است بدانید که «بغ» به معنای خدا و «ستان» به معنای جایگاه است که درواقع سرزمین خدا معنی می شود.
بیستون در حدود ۵۲۰ سال پیش از میلاد مسیح و توسط هخامنشیان ایجاد شده است. این اثر مهم ترین سنگ نوشته ایجاد شده توسط هخامنشیان است که به اهورامزدا پیشکش شده است.
در بیستون نقاشی ها و نوشته هایی با زبان میخی وجود دارد.
از جمله نوشته های این سنگ می توان به هشدار در مورد دروغ، علاقه پادشاه به حقیقت، تاریخ و نتایج شورش ها، فتوحات و جنگ ها، نام و اسامی افراد مختلف از جمله نام و نسب پادشاه ها، توصیه های پادشاه هخامنشیان به آیندگانی که این نوشته ها را خواهند دید، دعوت مردم به درستکاری و راستگویی و شکرگذاری های داریوش نسبت به اهورا مزدا دیده می شود.
تخت جمشید در شیراز
در سنگ نوشته های تخت جمشید تمامی ملل و اقوام به صورت یک جامعه جهانی بزرگ در کنار هم قرار گرفته اند و هیچ قوم و ملتی در حال سرافکندگی دیده نمی شود.
۵۱۸ سال قبل از میلاد مسیح، هخامنشیان تخت جمشید را ساختند و آن را پایتخت خود قرار دادند. داریوش بزرگ تخت جمشید را ساخت و نوادگان او، این مجموعه را تکمیل کردند.
در آثار و بقایای تخت جمشید، نشانه هایی از آتش و خاکستر وجود دارد و بررسی تاریخ نشان می دهد در حدود ۳۳۰ سال پیش از میلاد، اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید.
جالب است بدانید که نام اصلی تخت جمشید پارسه است و باستان شناسان زمانی متوجه این شدند که توانستند سنگ نوشته های میخی پیدا شده در تخت جمشید را ترجمه کنند.
در سنگ نوشته های تخت جمشید تمامی ملل و اقوام به صورت یک جامعه جهانی بزرگ در کنار هم قرار گرفته اند و هیچ قوم و ملتی در حال سرافکندگی دیده نمی شود.
در این سنگ نوشته ها همه ملل از مادها گرفته تا آفریقایی ها و تونسی ها ملت هایی مستقل و سربلندند.
تخت جمشید در سال ۱۳۵۷ به لیست میراث فرهنگی یونسکو اضافه شد.
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان یکی یکی از باشکوه ترین و زیباترین میادین اصفهان است که در دوران شاه عباس اول تکمیل شد. در اطراف میدان نقش جهان بناها و میادین تاریخی دیگری وجود داشت که یکبار در دوران قاجار تخریب شد اما مجددا توسط پهلوی ها بازسازی شد.
از جمله ابنیه تاریخی که در اطراف نقش جهان وجود دارد می توان به کاخ عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله اشاره کرد که امروزه مسافران زیادی از آنها بازدید می کنند.
در گذشته در این میدان مراسم های مختلف از جمله بازی چوگان، رژه، بازی های ورزشی و… انجام می گرفت و شاهان دوران از بلندی ها آن را تماشا می کردند.
میدان نقش جهان جزو اولین بناهایی است که نام آن در لیست جهانی یونسکو ثبت شد.
گنبد سلطانیه
سلطانیه سومین گنبد بزرگ جهان بعد از کلیسای سانتا ماریا و مسجد ایاصوفیه می باشد.
گنبد سلطانیه، سومین گنبد بزرگ در جهان است که در سال ۱۳۰۲ به دستور الجایتو در شهر زنجان ساخته شد. این بنا به شکل ترس آوری بلند است و طول آن به ۴۹ متر می رسد و دهانه این گنبد نیز حدودا ۲۵ متر می باشد.
گنبد سلطانیه یکی از باشکوه ترین ساختمان ها به شیوه معماری آذری است اما متاسفانه بسیاری از بخش های آن از بین رفته است و هم اکنون تنها گنبد و مقبره سلطان محمد خدابنده ملقب به الجایتو، باقی مانده است.
بخش های از بین رفته شامل بیمارستان، خانقاه و میانسرا می باشد.
قره کلیسا در آذربایجان غربی
قره کلیسا یکی مقبره یکی از حواریون مسیح است که برای تبلیغ مسیحیت به منطقه آذربایجان غربی کنونی آمد.
در سال ۶۶ میلادی یکی از حواریون مسیح به جنوب فلات ارمنستان آمد تا دین مسیحیت را ترویج دهد.
در این میان تنی چند به همراه دختر پادشاه که سان دخت نام داشت، به مسیحیت ایمان آوردند. اما نهایتا همه آنها از جملخ تادئوس مقدس، توسط پادشاه وقت دستگیر، شکنجه و کشته شدند و قره کلیسا محل دفن تادئوس مقدس است.
مقبره سن دخت، دختری که به علت ایمان به مسیحیت جان خود را از دست داد نیز در کنار کلیسا و بر بالای تپه ای واقع شده است.
به قره کلیسا، کلیسای تادئوس هم می گویند که در جنوب ماکو و در روستای قره کلیسا قرار گرفته است.
قره در زبان ترکی به معنای سیاه است و علت نامگذاری آن به اسم قره کلیسا این است که یکی از قسمت های کلیسا با رنگ سیاه ساخته شده است.
در داخل کلیسا نیز حوض سنگی، محل هایی برای روشن کردن شمع، محراب و اتاق های متعددی وجود دارد. بیرون کلیسا نیز دارای نقش و نگارهای متعددی است.
این کلیسا در سال ۱۳۸۷ در میان لیست جهانی میراث فرهنگی یونسکو قرار گرفت.
شهر یزد
یزد در لغت به معنای پاک و منزه است. این شهر ملقب به سرزمین مقدس و یا سرزمین خداست. در مقاله راهنمای سفر به یزد ، می توانید با راهنمای کامل سفر به یزد آشنا شوید.
یزد یکی از تاریخی ترین و قدیمی ترین استان های ایران است. به طوریکه در برخی از منابع امده است که بنای اولیه شهر میبد توسط سلیمان نبی، بنای ابر کوه توسط ابراهیم و شهر یزد توسط اسکندرمقدونی، پایه ریزی شده است.
همچنین در منطقه یزد آثار و شواهد تاریخی بسیاری پیدا شده که نشان از قدمت بالای این شهر و استان دارد. ابزارهای اولیه سنگی، سنگ نبشته های مختلف، سفال های منقوش و… از جمله شواهد و آثاری است که از دوران باستانی یزد پیدا شده است. بررسی های محققان نشان می دهد که یزد زمانی جزو سرزمین مادها بوده است.
یزد به تازگی و در سال ۱۳۹۶، به دلیل بافت تاریخی و سنتی دست نخورده اش، در میان لیست آثارجهانی یونسکو قرار گرفت.
