آثار تاریخی و باستانی کرمان کدام‌اند؟

استان کرمان یکی از استان‌های جنوب شرقی ایران در مجاورت کویر لوت قرار گرفته است. با توجه به اینکه این استان در گذشته و در سالیان دور اقامتگاه بزرگ‌مردان و حکمرانان بسیار زیادی بوده است، آثار تاریخی و باستانی کرمان بی‌شمار بوده و به همین دلیل سالانه گردشگران زیادی در فصول مختلفی از سال به این استان سفر کرده و از آثار باستانی و تاریخی باشکوه کرمان بازدید می‌کنند.

در این مقاله از مجله گردشگری لیدوماتریپ به معرفی آثار تاریخی و باستانی کرمان پرداخته و اطلاعات مهمی در مورد هر یک از آن‌ها در اختیار شما قرار می‌دهیم.

راهنمای آثار تاریخی کرمان

آثار تاریخی و باستانی کرمان به بیش از ۷۰۰۰ اثر می‌رسد و همین امر سبب شده تا این استان یکی از ۵ استان تاریخی ایران باشد. جالب است بدانید که تنها ۷۰۰ عدد از آثار تاریخی و باستانی در استان کرمان در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

پس از تجزیه و تقسیم استان خراسان به سه استان مجزایِ خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، استان کرمان به عنوان پهناورترین استان کشور ایران شناخته شد.

کرمان در مجاورت استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، یزد، فارس و هرمزگان قرار دارد. این استان در طی دوران‌ و تاریخ‌های مختلف نام‌های متعددی داشته و به نام‌های مختلفی شناخته شده است.

نام کارمانیا یکی از اصلی‌ترین نام‌های تاریخی کرمان است و نام‌های کجاران، کرمانیا، کارمانا و گرماشیر نیز از جمله نام‌هایی بوده که در کتیبه‌های تاریخی داریوش و زمان حکومت هخامنشیان برای کرمان لحاظ شده بود.

نام امروزی کرمان با ریشه “کرمن” برگرفته از نام‌های قدیمی آن است که استعاره‌ای از مردمان سخت‌کوش، کریم، مهربان و دلاور می‌باشد و بدین ترتیب استان کرمان را دیار کریمان ایران معرفی می‌کنند.

اکثر بناهای تاریخی و باستانی این استان مربوط به دوران هخامنشیان و قاجار است. قلعه دختر و قلعه اردشیر دو مورد از قدیمی‌ترین آثار تاریخی کرمان است که قدمتی مربوط به دوران اشکانیان دارد. در ادامه مطلب هر یک از آثار تاریخی در کرمان را معرفی کرده و به توضیح آ‌ن‌ها می‌پردازیم.

ارگ بم؛ تاریخی‌ترین بنای خشتی جهان

زمانی‌که نام استان کرمان را می‌شنوید، بدون شک بسیاری از افراد یادِ ارگ بم کرمان می‌افتند. ارگ بم کرمان یکی از باشکوه‌ترین و زیباترین بناهای خشتی تاریخ جهان است که در استان کرمان، در نزدیکی شهر بم و در نوار جنوب غربی کویر لوت کرمان قرار گرفته است.

قدمت این بنای تاریخی به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش می‌رسد و گواه محکمی بر معماری اصیل و زیبای ایران باستان است. این بنای خشتی عظیم، به گونه‌ای ساخته شده بود که از مردم در مقابل حمله‌ ارتش‌های مختلف محافظت و دفاع کند.

گفتنی است که ارگ بم در گذشته در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و راه ارتباطی میان آسیای مرکزی و کشورهای آسیای شرقی بوده است. متاسفانه بر اثر زلزله‌ای که در سال ۱۳۸۲ در شهر بم اتفاق افتاد، قسمت‌های زیادی از این بنا تخریب شده و از بین رفت.

باغ شاهزاده ماهان کرمان؛ زیباترین باغ در دل کویر

باغ شاهزاده ماهان کرمان یکی از آثار باستانی در کرمان است که در کنار باغ ارم شیراز، باغ فین کاشان، باغ چهل‌ستون اصفهان، باغ دولت‌آباد یزد، باغ اکبریه بیرجند، باغ عباس‌آباد بهشهر، باغ پاسارگاد شیراز و باغ پهلوان پورمهریز یزد یکی از ۹ باغ معروف و مادر کشور ایران است که در فهرست آثار تاریخی یونسکو به ثبت رسیده است.

این باغ زیبا در ۲ کیلومتری شهر ماهان کرمان قرار دارد و یکی از زیباترین باغ‌های ایران مربوط به دوران قاجاریه است. می‌توان گفت که باغ شازده ماهان کرمان و باغ فتح‌آباد کرمان که در اختیار‌آباد این استان قرار دارند، با یکدیگر برادر بوده و معماری آن‌ها الگو گرفته از یکدیگر است.

باغ فتح‌آباد به مانند برادر بزرگِ باغ ماهان کرمان است. با توجه به اینکه این باغ‌ها در منطقه‌ای کویری و گرم و خشک قرار گرفته‌اند، درختان میوه و گل و گیاهان بسیار زیادی در این باغ‌ها کاشته شده تا دمای این باغ‌ها را معتدل‌تر کرده و زیبایی آن‌ها دو چندان شود.

باغ فتح آباد از آثار تاریخی و باستانی کرمان

این باغ بسیار زیبای قاجاری که در روستای اختیارآباد کرمان قرار گرفته است و توسط فضل علی خان بیگلربیگی ساخته شده است، یکی از آثار تاریخی و باستانی کرمان است.

باغ فتح‌آباد تجلی هنر و معماری بسیار باشکوه ایرانی در دوران قاجار است و از نظر معماری شباهت زیادی به باغ شازده ماهان دارد. با توجه به اینکه این باغ در سال ۱۲۵۵ شمسی و قبل از باغ شازده ماهان بنا شده است، مانند برادر بزرگی باغ ماهان کرمان به شمار می‌آید.

ساختمان بسیار زیبا همراه با یک حوض ۶۰ در ۵ متر در وسط حیات باغ فتح‌آباد باعث شده تا این باغ یکی از زیباترین باغ‌های ایران باشد.

گنبد جبلیه کرمان؛ تنها بنای سنگی کرمان

گنبد جبلیه که به گنبد گبری نیز معروف است، مربوط به دوران ساسانیان می‌باشد. این سازه تنها بنای استان کرمان می‌باشد که از سنگ ساخته شده است.

در بسیاری از روایت‌ها آمده که در ساخت این اثر تاریخی برای استحکام بخشیدن به سازه اصلی و گنبد، از شیر شتر در ملات آن استفاده شده است.

در گذشته از این گنبد به عنوان آتشکده استفاده می‌شده است. این بنا به شکل یک هشت‌ضلعی است که در هر یک از هشت ضلع آن، یک در به عرض دو متر تعبیه شده بود که در سال‌های اخیر بنابه نظر کارشناسان تاریخی و مرمت، هفت در توسط سنگ‌هایی پر شد تا از تخریب این بنا جلوگیری شود. این بنا یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کرمان می‌باشد.

مجموعه گنجعلی خان از آثار تاریخی کرمان

همان‌طور که از نام این اثر تاریخی نیز پیداست، مجموعه تاریخی گنجعلی‌خان دارای آثار باستانی بسیار زیادی همانند بازار، حمام، مدرسه، کاروانسرا، مسجد، ضرابخانه و میدان می‌باشد و یکی از مقاصد گردشگرانی است که به استان کرمان سفر می‌کنند.

این مجموعه به همت گنجعلی‌خان که یکی از حاکمان دوره صفوی بود، در دوران صفویان در کرمان ساخته شد. موزه مردم‌شناسی و موزه سکه کرمان که قبلاً ضرابخانه بوده، از جمله آثار باستانی این مجموعه است که امروزه به عنوان موزه فعالیت کرده و به روی عموم مردم و بازدیدکنندگان باز است.

جالب است بدانید که حمام گنجعلی‌خان تا ۶۰ سال پیش به عنوان حمام مورد استفاده مردم بوده و پس از آن تغییر کاربری داده و به موزه مردم‌شناسی کرمان تبدیل شده است.

ارگ راین کرمان

پس از ارگ بم، ارگ راین دومین بنای خشتی کرمان است که در نزدیکی شهر راین کرمان واقع شده و قدمت آن مربوط به دوره ساسانیان است و مساحتی بالغ بر ۲۰۰۰ متر مربع دارد.

متاسفانه به دلیل کم‌کاری‌هایی که در حق این ارگ انجام شده، بسیاری از بخش‌های این ارگ تاریخی زیبا که یکی از آثار تاریخی و باستانی کرمان است، تخریب شده و از بین می‌رود.

باغ موزه هرندی؛ باغ قاجاری کرمان

این باغ موزه بسیار زیبا با دیوارهای بلند و دو ساختمان، در دوران قاجار ساخته شده است. این باغ موزه امروزه به عنوان موزه فعالیت می‌کند و اشیا باستانی باقی‌مانده از منطقه جیرفت، برخی از آثار منطقه شهداد و آلات موسیقی در این موزه نگهداری می‌شود.

لازم به ذکر است که این باغ موزه مدتی به عنوان ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان مورد استفاده قرار گرفت.

موزه و آتشکده کرمان؛ جلوه‌ای از زرتشتیان ایران

برخلاف بسیاری از آتشکده‌هایی که در ایران وجود دارد، آتشکده کرمان مربوط به عهد باستان نبوده و می‌توان گفت یکی از آتشکده‌های معاصر است؛ چراکه در سال ۱۳۰۳ ساخته شده است.

این آتشکده کوچک و معاصر برای بازدید عموم باز بوده و مردم می‌توانند از آن بازدید کنند. لازم به ذکر است که بازدیدکنندگان از این آتشکده باید کفش خود را درآورده و پاپوشی به پای خود کنند، همچنین کلاه مخصوصی بر سر بگذارند.

در کنار آتشکده، موزه‌ای به نام موزه مردم‌شناسی زرتشتیان قرار دارد که اشیای نفیسی در آن نگهداری می‌شود و عموم مردم می‌توانند از آن بازدید کنند.

یخدان یا یخچال مویدی کرمان؛ مکانی برای نگهداری یخ

با توجه به اینکه کرمان یکی از شهرها و استان‌هایی است که آب‌وهوایی گرم و خشک دارد، بسیاری از مردمانِ گذشته برای نگهداری از یخ‌های فصل زمستان و استفاده از آن‌ها در گرمای تابستان به فکر ساخت این اثر افتادند.

معماری بی‌نظیر و منحصربه‌فرد این ساختمان به گونه‌ای است که می‌تواند دمای داخل ساختمان را چند درجه پایین‌تر از دمای محیط نگه‌ دارد.

در گذشته مردم کرمان برای اینکه بتوانند از تکه یخ‌ها به آسانی استفاده کنند، در میان آنها کاه می‌ریختند تا کاه باعث جدا شدن آسان تکه یخ‌ها از یکدیگر شوند. اما امروزه این بنا تغییر کاربری داده و به عنوان کتابخانه مخصوص کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کتابخانه ملی کرمان از آثار باستانی کرمان

کتابخانه ملی کرمان یکی از زیباترین آثار تاریخی و باستانی کرمان است که از دو لحاظ ارزش دیدن و بازدید دارد. اول اینکه این کتابخانه منابع و آثار نفیس نویسندگان و مولفان برتر را در خود جای داده و هر فردی می‌تواند با جستجو، منبع و کتاب مورد نظر خود را در این کتابخانه پیدا کند.

دوم اینکه معماری و سردر بسیار زیبا و باشکوه این بنا، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این بنا هم‌دوره با باغ ملی تهران بوده و در دوران پهلوی ساخته شده است. در ابتدای ساخت این ساختمان، این بنا به عنوان کارخانه ریسندگی و بافندگی مورد استفاده قرار گرفته و بعدها تغییر کاربری داده است.

مسجد جامع یا مسجد ملک کرمان؛ بزرگ‌ترین مسجد کرمان

مسجد جامع کرمان با مساحتی بالغ بر ۶۰۰۰ مترمربع یکی از بزرگ‌ترین مساجد ایران است که در دوره سلجوقیان ساخته شده و در زمان‌های متعددی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

صحن بسیار بزرگ و چند شبستان موجود در این مسجد همراه با گچ‌بری‌ها و تزیینات بسیار زیبا باعث شده تا این مسجد یکی از مقاصد گردشگران و مسافران کرمان باشد.

موزه هنرهای معاصر صنعتی کرمان

این موزه در بردارنده آثار هنرمندان معاصر ایرانی و در برخی موارد خارجی است. برخلاف اسم این موزه، آثار موجود در این موزه ربطی به صنعت نداشته و برگرفته از نام صاحب آن یعنی استاد علی اکبر صنعتی است.

استاد صنعتی در مدرسه کمال‌الملک تهران به تحصیل پرداخته و هم‌دوره با بزرگ‌مردانی همچون مصدق بود. همچنین در اتفاقات ملی شدن صنعت نفت نیز از چهره‌های فعال به شمار می‌آمد. ۸۳ اثر هنری از هنرمندان ایرانی و خارجی در این موزه صنعتی به نمایش گذاشته شده است.

حمام و بازار وکیل کرمان از آثار تاریخی و باستانی کرمان

حمام و بازار وکیل یکی دیگر از آثار باستانی و تاریخی کرمان است که در دوران زندیه و قاجاریه ساخته شده است و در زمان‌های مختلفی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

بازار کرمان؛ مکانی برای خرید سوغاتی کرمان

همانند دیگر شهرهای تاریخی و باستانی ایران، کرمان نیز بازار تاریخی بسیار زیبا و باشکوهی دارد که با گردش در آن می‌توان با فرهنگ مردم آن منطقه آشنا شد.

خرید صنایع دستی و سوغاتی‌های لذیذ کرمانی از بازار کرمان از جمله کارهایی است که گردشگران و مسافران کرمان انجام می‌دهند. این بازار تاریخی، طولانی‌ترین راسته بازار ایران را در خود جای داده و بیشتر دیدنی‌ها و آثار باستانی شهر کرمان به نحوی به بازار کرمان منتهی می‌شوند.

تخت درگاه قلی بیگ؛ آرامگاه قلی بیگ

تخت درگاه قلی بیگ از جمله آثار تاریخی و باستانی کرمان است که به حال خود رها شده و هیچ‌گونه مراقبت و نگهداری از آن انجام نمی‌گیرد.

این اثر باستانی در قسمت جنوب شرقی کرمان و در نزدیکی قلعه دختر قرار دارد. این منطقه یادگاری از دوره صفویان بوده و آرامگاه قلی بیگ و چند تن از بزرگ‌مردان تاریخ نیز در این مکان واقع شده است.

کرمان؛ استانی کویری با آثار تاریخی دیدنی

وجود تعداد بسیار زیاد آثار تاریخی و باستانی کرمان سبب شده تا این استان یکی از مهم‌ترین استان‌ها و شهرهای تاریخی ایران باشد که سالانه افراد زیادی برای بازدید از آثار تاریخی آن، به کرمان سفر ‌کنند.

شما نیز می‌توانید با اجاره سوئیت و ویلا در کرمان به این استان زیبا سفر کرده و از آثار باستانی، تاریخی و طبیعی آن دیدن کنید.