معرفی خانه های تاریخی در کرمان
کرمان از جمله شهر‌هایی است که به‌دلیل بافت تاریخی، سالانه درصد چشمگیری از مسافران و گردشگران را به خود اختصاص می‌دهد. وجود خانه های تاریخی در کرمان و صنایع دستی مختلف که نماد فرهنگ و هنر این منطقه هستند و توسط هنرمندان این شهر پدید آمده‌اند، در جذب گردشگران بسیار موثر هستند.
با مجله گردشگری لیدوماتریپ همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره خانه های تاریخی در کرمان ارائه داده و سفری به کرمان و اماکن گردشگری آن داشته باشیم.
خانه های تاریخی در کرمان
شهر کرمان غنی از معماری‌های قدیمی و تاریخی است که هرکدام از آن‌ها نشان‌دهنده شکوه و عظمت ایران هستند. بافت تاریخی موجود در این شهر حدود ۴۸۰ هکتار می‌باشد که بسیاری از آن‌ها ناشناخته و گمنام باقی مانده‌اند.
برخی دیگر نیز به‌دلیل بی‌توجهی و عدم رعایت اصول نگهداری مناسب، در حال نابودی هستند. بیش‌تر این مناطق، خارج از شهر بوده و اگر قصد بازدید از این مناطق را داشته باشید، باید مسافتی چند کیلومتری را طی کنید. در ادامه چند مورد از خانه های تاریخی کرمان را نام برده و به شرح آن‌ها خواهیم پرداخت.
خانه تاریخی پرداختی
خانه پرداختی، واقع در خیابان زریسف کرمان، از جمله خانه های تاریخی در کرمان است که در دوران قاجار طراحی شده و به‌دلیل نگهداری خوب، نیازی به مرمت و بازسازی ندارد.
این ساختمان شخصی بوده و تحت مالکیت آقای پرداختی می‌باشد. در نما و معماری ساختمان، شمسه‌های گچی به کار رفته و قسمت پایینی ساختمان دارای آجرکاری می‌باشد.
این بنا دارای حیاط مرکزی بوده و برای ارتباط با فضای بیرونی خانه، باید از راهرو گذر کرد. این راهرو، به یک هشتی با شکل هندسی هشت ضلعی متنهی می‌شود که نقش‌های زیبایی در سقف آن طراحی شده‌است. همچنین این ساختمان، دارای آب‌نمایی سنگی و سکو می‌باشد که جهت آفتاب‌گیری از آن استفاده می‌شود.
عمارت حاج علی آقا؛ از خانه های تاریخی کرمان
این بنا به‌عنوان یکی از خانه های قدیمی کرمان، در تاریخ ۱۱۳۶ هجری شمسی ساخته شده و صاحب اصلی آن، حاج علی آقا می‌باشد.
این عمارت، مجموعه‌ای بزرگ و کامل است که هر قسمت آن نشان‌دهنده عظمت وشکوه بنا می‌باشد. این مجموعه از ۹۰ اتاق تشکیل شده که شامل شاه‌نشین، حوضخانه و قسمت‌های پائیزی و زمستانی می‌شود. برای عبور از این اتاق‌ها، حیاط‌ها و راهروهایی در نظر گرفته شده است.
- حوضخانه عمارت؛ فضایی تابستان‌نشین
این حوض در یکی از از بزرگ‌ترین سالن‌های عمارت قرار گرفته و رنگ فیروزه‌ای دارد. گچ‌بری‌هایی بر روی این حوض دیده می‌شود که نشان‌دهنده اهمیت هنر و معماری در آن زمان بوده‌است. البته، با خشکسالی‌های پیاپی و اتمام منابع آبی، آبی در این حوض وجود ندارد.
- شاه‌نشین؛ بزرگ‌ترین فضای عمارت
شاه‌نشین از جمله اماکنی است که مورد استفاده میهمانان ویژه و بزرگان خانواده قرار می‌گرفت. سقف این بناها تقریبا ۲ برابر دیگر سقف‌ها بوده و شکل نیم گنبدی آن باعث خنک ماندن فضا می‌شود.
از ویژگی‌های بارز این بنا، نورگیر بودن آن است. شاه نشین‌ها در شمال اندرونی قرار گرفته و نام دیگر آن پنج دری می‌باشد. شاه نشین عمارت حاج آقا، دارای گچ‌کاری‌های زیبا و قدیمی هستند که نشان‌دهنده فرهنگ زیبای کرمان است.
بادگیرهای چپقی سیرجان؛ اثر ملی به ثبت رسیده
بادگیر‌ها از جمله آثار باشکوه قدیمی و بی‌نظیر کرمان هستند. این بنای قدیمی در خانه دکتر سید علی اصغر رضوی نیز مشاهده می‌شود که در تاریخ هفتم مهر ماه ۱۳۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است. در ساخت این بنا از دودکش‌های کشتی الگو گرفته شده و این سازه مربوط به دوران پهلوی می‌باشد. عملکرد بادگیرهای چپقی سیرجان، همچون دستگاه‌های تهویه هوا بوده و در خنک کردن هوا تاثیر فوق‌العاده‌ای دارند.
خانه منفرد؛ واقع در محله معروف به اسلامیت
این بنا یکی از خانه های قدیمی در کرمان و به‌جا مانده از دوره پهلوی می‌باشد که رو به جنوب ساخته شده و از سمت شمال به یک کوچه منتهی می‌شود. این خانه شامل یک تالار است که محور طولی آن با محور طولی حیاط برابر است. این تالار پنج دهنه بوده و در پشت آن اتاق دو دری قرار گرفته است. خانه منفرد نیز دارای پنج دری می‌باشد که از دو راهروی آن می‌توان به دو بخش خانه راه یافت.
معماری خانه های تاریخی در کرمان در دوران قاجار
اواسط عصر قاجاریه، تحولی بنیادین در نوع معماری ساختمان‌ها و خانه‌ها به‌وجود آمد و مصالح به‌کار رفته، شیوه اجرا و مدل معماری به کلی تغییر یافت و معماری خانه‌ها بر اساس نوع اقلیم انجام گرفت.
پیش از آن (اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی)، بناها از نظم خاصی برخوردار نبوده و هیچ نظم هندسی به چشم نمی‌خورد. در این دوران، خانه‌ها به‌صورت در هم رفته و یک طبقه ساخته می‌شدند. با گذشت زمان و پیشرفت علم و فناوری، معماری به‌سرعت در مسیری مثبت حرکت کرده و در حال توسعه بود. ولی با ورود جوامع اروپایی، به خصوص روس و انگلیس، پیشرفت معماری با سدی بزرگ مواجه شد و نفوذ نظامی، سیاسی و اجتماعی، آن را رو به افول برد.
تحقیقات و پژوهش‌هایی که درباره ویژگی‌های بارز خانه های تاریخی کرمان در دوران قاجار انجام گرفته حاکی از این است که در آن زمان، بناها بر اساس اقلیم گرم و خشک طراحی شده و دارای حیاط مرکزی بوده‌اند.
این حیاط مرکزی که در خانه‌های چهار فصل طراحی می‌شدند، خود شامل بادگیر‌هایی می‌شد که با اتاق اصلی، سرداب یا زیرزمین ساختمان در ارتباط بود. در این دوران می‌توان شاهد دیوار‌هایی بلند بود که به سبب آن‌ها، ارتباط با فضای داخلی ساختمان تنها از طریق هشتی یا در ورودی انجام می‌گرفت.
ظواهر معماری این دوره که آمیخته با فرهنگ غربی بود، حالتی چون قوس نیم‌دایره دارد. ایده این بناها، از بناهایی با الگوی نئوکلاسیک اروپا، گرفته شده و دارای بام شیب‌دار، بالکن نرده‌دار، ستون کلاسیک و غیره می‌باشد.
بناهایی که در اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه طراحی شده‌اند، کاملا غربی بوده و هیچ نشانه‌ای از تاریخ و فرهنگ ایرانی در آن دیده نمی‌شود. اگر تاریخ این شهر باستانی و کهن را خوانده باشید، متوجه خواهید شد که این پدیده کهن در معماری ایران تا اواخر دوره قاجار قابل مشاهده است.
اقامت در خانه های تاریخی کرمان
کرمان علاوه‌بر طبیعتی بکر و متنوع، جاذبه‌های تاریخی و باستانی بی‌نظیری دارد که بازید از آن‌ها لذت سفر را دو چندان خواهد کرد. خانه تاریخی کرمان از جمله این جاذبه‌های فرهنگی هستند که یادآور هنر و معماری اصیل ایرانی هستند. اگر شما نیز قصد سفر به کرمان و اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی را دارید، می‌توانید با مراجعه به بخش اقامتگاه بوم گردی کرمان در سایت لیدوماتریپ و رزرو بهترین اقامتگاه‌ها با مناسب‌ترین قیمت، تجربه خوبی را برای خود و خانواده رقم زنید.
