مسجد جامع اصفهان کجاست؟

شهر اصفهان یکی از کلان‌شهرهای ایران می‌باشد که جاذبه‌های گردشگری و توریستی فراوانی دارد، به همین دلیل نیز سالانه گردشگران و توریست‌های فراوانی از اقصی‌نقاط ایران و جهان به این شهر سفر می­کنند. از جمله مهم‌ترین جاذبه‌های توریستی و گردشگری شهر اصفهان، مسجد جامع اصفهان می­باشد. در این مقاله از مجله گردشگری لیدوماتریپ همراه ما باشید تا شما را با تاریخچه، سبک معماری خاص و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این مسجد آشنا کنیم.

مسجد جامع اصفهان، اثری ثبت شده در یونسکو

مسجد جامع اصفهان که به آن مسجد جمعه یا مسجد عتیق اصفهان نیز گفته می­شود، یکی از آثار تاریخی و مذهبی ایران در دوره ­های مختلف تاریخی بوده که توسط حکومت‌های مختلفی از جمله عباسی، آل بویه، سلجوقی و صفوی ساخته‌شده و یا مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.

باتوجه‌به قدمت این بنا، از آن به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی اصفهان یاد می‌شود و اغلب اوقات برای شناخت سبک معماری و مذهبی در دوران سلجوقیان از مسجد جامع اصفهان یاد می‌کنند.

مسجد جامع اصفهان در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۱۰ به نوان یکی از آثار ملی ایران در فهرست این آثار قرار گرفت و در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۲) در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت و به همین دلیل نیز سالانه گردشگران و توریست‌های مختلفی از کشورهای مختلف جهان برای بازدید از این بنای تاریخی به کشور ایران و شهر اصفهان سفر می‌کنند.

سرگذشت مسجد جامع اصفهان در طول اعصار

این بنای زیبا و جذاب در سال ۱۵۶ هجری قمری در مقیاس کوچک و متناسب با جمعیت آن دوره اصفهان ساخته شد که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل گسترش و رشد شهرنشینی در آن دوران شناخته می‌شود.

اما با گذشت حدود ۷۰ سال پس از ساخت این مسجد در سال ۲۲۶ هجری قمری، مسجد جامع اصفهان توسط خلیفه حکومت عباسی تخریب گردید و به جای آن یک بنا با ستون‌های چوبی که هنوز هم آثار آن پابرجا می‌باشد، بنا گردید.

در واقع مهم­ترین تغییرات در دوره سلجوقیان بر روی این بنا اعمال شد و معماران در ساخت مسجد جامع اصفهان از سبک عربی ساخت مساجد فاصله گرفته و سبکی جدیدی با ایجاد چهار ایوان در هر گوشه مسجد، به کار گرفتند که بعدها به سبک مسجد ایرانی معروف گردید.

این مسجد در طول تاریخ و با روی کار آمدن حکومت‌های متفاوت، اتفاقات فراوانی را از پشت سر گذاشت، مثلا در سال ۵۱۵ هجری قمری توسط اسماعیلیان به آتش کشیده شد و در دوره‌های بعدی ایلخانی، مظفری، تیموری و صفوی مورد مرمت و تعمیر قرار گرفت و بنای تاریخی امروزی را پدید آورد.

مسجد عتیق، نگینی در نصف جهان

مسجد جامع اصفهان که به مسجد عتیق هم معروف است یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بناهای تاریخی و مذهبی ایرانی است که با نقشه چهار ایوانی بنا شده است و به علت محبوبیت و معروف بودن این بنا می­توان با یک جستجوی ساده، عکس‌های مختلفی از مسجد جامع اصفهان پیدا کرد.

این مسجد در دوران حکومت‌های مختلف به سبب جنگ و آتش‌سوزی‌هایی که رخ داد دچار آسیب و صدمه‌هایی شد که بعدها توسط حکومت‌های مختلف مرمت و بازسازی شد. این مسجد مانند سایر مساجد یک در ورودی نداشته و دارای درهای متعددی می‌باشد که هریک از درها به سمت مختلفی از مسجد راه دارند.

معماری ایرانی مسجد جامع اصفهان

یکی از مشخصه‌های مهم مسجد ایرانی، وجود چهار ایوان در اطراف میدان اصلی مسجد می‌باشد که در مسجد جامع اصفهان نیز این سبک، پیاده‌سازی شده است. این ایوان‌ها با نام‌های ایوان صفه صاحب در جنوب، صفه درویش در شمال، صفه استاد در مغرب و صفه شاگرد در مشرق می‌باشد و ایوان شاگرد و استاد مسجد جامع اصفهان، یکی از مهم­ترین بخش­های این مسجد می ­باشد. در داخل این مسجد، هنرهای زیبای ایرانی همچون مقرنس‌سازی و کاربندی به‌کاررفته است.

علاوه بر چهار ایوانی که نام هر یک از آنها ذکر شد، این مسجد دارای قسمت‌های دیگری نیز می‌باشد که در ادامه به توضیح نکاتی درباره آنها می‌پردازیم.

– شبستان مسجد

این قسمت بر روی ستون‌های مدور استوار بوده و توسط گچ‌بری‌های زیبایی تزیین شده است که مربوط به عصر دیلمیان می‌باشد.

– گنبد جنوبی

گنبد و چهل‌ستون‌های اطراف آن در ایوان جنوبی مسجد قرار دارد و در فاصله سال‌های ۴۶۵ تا ۴۸۵ هجری قمری بنا شده است.

– گنبد شمالی

گنبد شمالی در بخش شمالی حیاط مسجد قرار دارد و قرینه گنبد خواجه نظام‌الملک است. این گنبد را در سال ۴۸۱ بنا کرده‌اند.

– مسجد الجایتو

در شمال ایوان استاد، شبستان کوچکی واقع شده است که زیباترین محراب گچ‌بری مسجد را دارد و به مسجد الجایتو معروف است.

– شبستان زمستانی بیت الشتاء

این شبستان باشکوه دارای ستون‌های قطور کوتاه و اتاق‌های خیمه‌ای شکل است. در وسط هر چشمه طاق یک قطعه‌سنگ مرمر شفاف نصب کرده‌اند که نور شبستان را تأمین می‌کند.

– کتابخانه خواجه نظام‌الملک

در شبستان جنوب شرقی مسجد، کتابخانه عظیم و مشهور خواجه نظام‌الملک وجود دارد که در بمباران شهر اصفهان تخریب شد و سپس توسط معماران ایرانی مرمت و بازسازی گردید.

شگفتی های مسجد جامع اصفهان

شگفتی­های معماری مسجد جامع اصفهان بی‌شمار بوده و توسط حکومت‌های مختلف ساخته شده‌اند. این سازه بارها در طول اعصار مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این مسجد از نظر معماری ارزش بسیار زیادی دارد و یکی از اولین مساجدی است که در آن از سبک معماری ایرانی با چهار ایوان استفاده شده است.

بسیاری از مساجد کشورهای همسایه و مساجد خود ایران، در ساخت خود از این مسجد الهام گرفته و معماری خاص مسجد جامع اصفهان را به کار گرفته‌اند. از جمله مهم‌ترین مشخصه‌های معماری این مسجد عبارت‌اند از:

• ایجاد انواع جرزهای آجری تزیین شده با نقوش هندسی
• ستون‌های آجری با مقاطع مختلف از جمله فرم‌های دوبخشی و سه‌بخشی و چهاربخشی که از ترکیب دایره‌ها به دست می‌آیند.
• ایوان‌های چهارگانه با تزئینات متفاوت در هرکدام
• گنبدهای عظیم با روش‌های ابداعی به‌صورت دو پوسته پیوسته
• نماهای موزون و تزیین شده در اطراف حیاط
• کتیبه‌­های مسجد جامع اصفهان

 نقشه و مسیر دسترسی به مسجد جامع اصفهان

همان‌طور که گفته شد، این مسجد یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آثار تاریخی و گردشگری اصفهان می‌باشد که از مسیرهای مختلفی در سطح شهر می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد. این مسجد در خیابان علامه مجلسی اصفهان واقع شده و از خیابان‌های عبدالرزاق، هاتف و ابن‌سینا به آن راه دارد.

این مسجد در بخش مرکزی و سنتی شهر قرار دارد و فاصله چندانی با میدان نقش‌جهان ندارد. از میدان قیام می‌توان گنبد و گلدسته‌های مسجد جامع اصفهان را مشاهده کرد. در کوچه پس‌کوچه‌های اطراف این مسجد، مغازه‌های سنتی متفاوتی وجود دارد و به یک بازار سنتی منتهی می‌شود.

برای دسترسی به مسجد جامع اصفهان و سایر جاهای دیدنی اصفهان می‌توانید از وسایل حمل و نقل عمومی و یا خودروی شخصی استفاده کنید. ایستگاه میدان شهدا، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به مسجد است. برای رسیدن به این محل باید سوار خط شمال – جنوب اصفهان شوید و با طی مسیری حدود دو کیلومتر از ایستگاه، به مقصد برسید. برای استفاده از خودروی شخصی نیز باید خود را از طریق یکی از خیابان‌های ابن‌سینا، هاتف، عبدالرزاق، کمال یا ولیعصر به خیابان مجلسی برسانید.

ساعات بازدید مسجد جامع اصفهان

این مسجد در تمام روزهای سال به‌غیراز روزهای تعطیل درساعات ۹ الی ۱۱ ظهر و از ساعت ۱۳ تا ۱۶:۳۰ برای بازدید عموم آزاد است. شما می‌توانید از طریق وبسایت لیدوماتریپ، برای اجاره سوئیت و ویلا در اصفهان اقدام کنید تا با خیالی آسوده به گشت‌وگذار در اصفهان زیبا بپردازید.