گورستان خالد نبی، عجیب ترین گورستانی که تا به حال دیده‌اید!

زیارتگاه خالد نبی و گورستان آن محلی برای زیارت و سیاحت است. فضای اطراف این زیارتگاه و مناظر پیرامون آن، سراسر آرامش و مملو از زیبایی‌های غیرقابل ‌وصف است. مکان آرامگاه بر فراز قله کوه گوگجه داغ قرار گرفته و چشم‌ انداز زیبای آن بر بلندای کوه، همان چیزی است که توجه طبیعت‌گردان را به این منطقه جلب کرده است. خالد نبی در واقع یک مجموعه متشکل از قبرستان خالد نبی، آرامگاه چوپان آتای و زیارتگاه خالد نبی است. این مجموعه یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین جاهای دیدنی استان گلستان است که در ادامه این مقاله از لیدوماتریپ به طور کامل شما را با این مجموعه آشنا می‌کنیم.

قبرستان خالد نبی کجاست؟

مجموعه گورستان و زیارتگاه خالد نبی جزو جاهای دیدنی کلاله محسوب می‌شود و از چند مکان زیارتی و همچنین یک قبرستان تاریخی تشکیل شده است. این مجموعه که در ارتفاعات و مناطق کوهستانی استان گلستان موسوم به کوه تانگری داغ در ارتفاع ۷۰۰ متری قرار دارد، محل تدفین خالد نبی و همچنین میزبان تندیس‌های سنگی متعدد و کوچک و بزرگی است.

آدرس: گلستان، ۹۰ کیلومتری شمال شرقی گنبد کاووس، کلاله، ۶۰ کیلومتری شمال کلاله.

زندگی نامه خالد نبی/ خالد نبی کیست؟

خالد نبی آخرین مبلغ دین مسیح است که در گفتگوی محاوره‌ای ترکمنان، ایشان را «حالت نبی» می‌گویند. گفته می شود خالد نبی جزو چهار پیامبری است که در حد فاصل دوره حضرت عیسی (ع) و پیامبر اسلام (ص) زندگی کرده است. همچنین طبق برخی اسناد، خالد نبی آخرین پیامبر قبل از نبی اکرم (ص) بوده و ۸۴ سال پیش از میلاد رسول اکرم (ص) به دنیا آمده است. البته در برخی منابع فاصله زمانی بین ظهور خالد نبی و ولادت پیامبر اسلام (ص) را در حدود ۴۰ سال دانسته‌اند.

به نقل از کتاب ناسخ التواریخ، خالد بن سنان ۶۱۲۳ سال بعد از به دنیا آمدن آدم و در سال ۵۳۰ میلادی بر تخت نبوت نشسته است. او در سرزمین عدن واقع در یمن می‌زیست و از قبیله بنی عبس بغیض بود. خالد نبی در زمره پیامبران تبلیغی بدون کتاب و آخرین مبلغ دین مسیح بوده و رسالتش ایجاب می‌کرد که به‌عنوان مبلغ دینی به همه جا سفر کند و مردم را به پذیرش دین مسیح دعوت کند. در آن زمان در ایران، خسرو انوشیروان دادگر پادشاهی می‌کرد و آیین زرتشت مذهب رسمی اکثر ایرانیان بود.

گفته شده دختر خالد نبی در دوران پیری به خدمت پیامبر اسلام (ص) می‌رسد و در حضور پیامبر ایمان می‌آورد.

تاریخچه قبرستان خالد نبی

هنوز اطلاعات دقیقی از زمان ساخت گورستان خالد نبی درسترس نیست، اما برخی باستان شناسان و پژوهشگران معتقدند که قدمت این قبرستان به دوران پارینه سنگ برمی‌گردد. آن‌ها معتقدند گورستان خالد نبی بیش از هزار سال قدمت داشته و به دوران پارینه سنگی مربوط است و یک زیارتگاه در شمال شرق گنبد کاووس به حساب می آید که علاوه بر گورهایی با اشکال عجیب و غریب، چندین بقعه شامل بقعه خالد نبی، چوپان عطا و عالم بابا در آن قرار دارند.

خالد بن سنان که میان مردمان ترکمن به خالد نبی معروف بود و نام مجموعه از نام وی برگرفته شده، از پیامبران الهی بوده که در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان، پادشاه ایرانی از سرزمین عدن در یمن به سمت ایران حرکت می کند. در آن زمان مردم ایران پیروان دین زرتشت بوده اند و خالد نبی نیز از پیامبران دین حضرت اسماعیل بود و قصد داشت مردم را به دین خود دعوت نماید. در بازدید از گورستان شمال شرق گنبد کاووس، مقبره خالد نبی را مشاهده خواهید کرد. به دلیل این که خالد نبی میان مردم ترکمن از محبوبیت زیادی برخوردار بوده و مردم احترام زیادی برای وی قائل بوده اند، اطراف زیارتگاه او چندین زائرسرا و اتاق جهت اقامت و استراحت زائرین در نظر گرفته شده اند. علاوه بر این، یک مسجد نیز در این منطقه ساخته شده تا پذیرای مسافران باشد.

این گورستان نشان دهنده شیوه تدفین بومیان جرجان اترک و ترکمن است. نقاش اسکاتلندی به نام جیمز بیلی فریزر در سال ۱۸۳۸ زمانی که به ایران آمد به معرفی گورستان خالد نبی اقدام کرد. قبرستان خالد نبی حدود ۶۰۰ سنگ ستونی دارد که ارتفاع آن‌ها بیش از ۲ متر است که در مکان‌های مختلف قرار دارند. در این گورستان برای تفکیک قبرهای زن و مرد از دو نماد استفاده شده است.

راز قبرستان خالد نبی

ترکمن ها درباره گورستان خالد نبی عقاید جالب و گوناگونی دارند که شنیدنشان خالی از لطف نیست. به گفته برخی از آن ها، کوهستان حوالی گورستان جالیز هندوانه بوده و به دلیل نفرین این منطقه توسط خالد نبی، هندوانه ها به سنگ تبدیل شده اند!

یکی دیگر از باورهای سنتی مردم ترکمن در این منطقه این است که روی سنگ مزار تازه دامادی که فوت می کند، پارچه سفید رنگ با نوارهای رنگی می کشند. چنین پارچه ای روی مزار خالد نبی نیز وجود دارد.حال معلوم نیست این پارچه به خاطر جوانمرگ شدن خالد نبی روی مزار کشیده شده یا فقط برای ادای احترام و ارزش است!

یکی دیگر از باورهای قابل توجه محلی درباره گورستان خالد نبی این است که، تندیس های سنگی عجیب، بدن یاران خالد نبی هستند که در زمان متواری شدن از دست دشمنان به همراه خالد نبی از طرف خداوند به سنگ تبدیل شده اند تا به دست دشمنان اسیر نشوند!

به باور برخی دیگر نیز، این تندیس ها بدن دشمنان خالد نبی هستند که خداوند آن ها را به سنگ تبدیل کرده است!

آتش سوزی قبرستان خالد نبی

سال‌های گذشته، قبرستان خالد نبی شاهد حادثه تلخی بوده است. این منطقه در آتش سوخت. عمدی یا غیرعمدی بودن این مسئله برای بسیاری از افراد همچنان سؤال است؛ اما آنچه کارشناسان از علت اصلی آتش‌سوزی در این ماجرای تلخ گزارش کردند، رها شدن سیگار در مراتع خشک منطقه بوده است. در واقع گورستان خالد نبی همچون بسیاری از دیگر مناطق استان گلستان، مراتع بسیاری دارد و علف‌ها این قسمت‌ها را سرسبز کرده‌اند.

با سپری‌ شدن بهار و رسیدن تابستان، این مراتع سرسبز، خشک شده و به عاملی آتش‌زا تبدیل می‌شوند که با کوچک‌ترین سهل‌انگاری، تمامی این مراتع ممکن است دود شود. بنابراین در سفرتان به این منطقه باید کاملا حواستان باشد تا فاجعه‌ای دیگر رخ ندهد و زمین پر از علف‌های خشک ‌شده در این منطقه، به خاکستر تبدیل نشود.

علت شکل قبرستان خالد نبی

طبق شواهد و اسناد تاریخی، قدمت این گورستان باستانی به هزار سال پیش برمی گردد و گفته می شود زمانی تعداد این سنگ ها حدود ۶۰۰ عدد بوده است. ارتفاع برخی تندیس ها در گورستان خالد نبی به چهار متر می رسد. تاکنون مطالعات زیادی مبنی بر علت شکل عجیب و خاص این سنگ ها انجام شده و نظریه های گوناگونی ارائه گشته اند. برخی بر این باورند که تندیس های بلند و کشیده نمادی از اندام جنسی مردانه هستند و با توجه به جایگاه اجتماعی صاحب قبر ارتفاعشان از یک تا چهار متر ساخته می شد. همچنین، گفته می شود تندیس های کوتاه نمادی از جنسیت زنانه بوده و نماد سینه و سینه بند زنانه هستند.

گرچه نظریه های گوناگون زیادی درباره شکل و شمائل تندیس های گورستان خالد نبی نیز وجود دارند که به اعتقاد برخی تندیس های بلند نمادی مردانی هستند که سرشان کلاه گذاشته و به دور کمرشان کمربند بسته اند. به اعتقاد برخی نیز تندیس های کوتاه نماد اندام زنانه نیستند، بلکه به شکل شاخ و سر قوچ هستند که نماد قدرت بوده و کنار مزار افراد مهم و قدرتمند آن دوران ساخته شده اند. به اعتقاد برخی نیز، تندیس ها به صلیب شباهت دارند. اتفاق نظرات در این زمینه فراوان هستند و نقطه مشترکی که دارند این است که حکم تندیس های سنگی گورستان خالد نبی، سنگ مزار قبر ساکنین منطقه هستند.

به طور دقیق نمی توان گفت که مزارها و تندیس ها به کدام دوره های تاریخی مربوط هستند، اما طولانی بودن قدمتشان بعید به نظر نمی رسد و قرار گرفتن آن ها به روی تپه و کوه در مناطق دور از دسترس باعث سالم ماندن آن ها در طول سالیان دراز شده است. طبق برخی مطالعات و شواهد موجود در کوهستان منطقه، قدمت گورستا خالد نبی مربوط به دوران قاجاریه تخمین زده می شود. از طرفی نیز چون در زمان سلجوقیان چنین قبرهایی رایج بوده اند، احتمال مرتبط بودن قدمت گورستان به این دوره نیز تقویت می شود.

جاهای دیدنی خالد نبی

همان طور که اشاره شد مجموعه خالد نبی متشکل از زیارتگاه و گورستانی است که قدمت آن طبق اسناد تاریخی به ۱۵۰۰ سال قبل می‌رسد. این زیارتگاه یک درب ورودی هلالی شکل و دو پنجره در دو طرف بنا دارد. پنجره‌ها و در ورودی فلزی ساده هستند و هیچ تزیینات یا نوشته خاصی ندارند. به نظر می‌رسد پنجره‌های بنا در دوره‌های اخیر به‌جای پنجره‌های پیشین جایگزین شده‌اند. سقف آرامگاه به‌صورت گنبدی مدور و به رنگ سبز است. داخل بقعه آرامگاه، قبری ساده قرار دارد که هیچ کتیبه و نوشته تاریخی که نشانی از قبر داشته باشد، در آن دیده نمی‌شود. دقت در معماری بنا، آن را به‌شکل چهارطاقی‌های دوره ساسانی به چشم می‌آورد.

در اطراف زیارتگاه خالد نبی یک گورستان تاریخی و دو بقعه دیگر قرار دارد که مربوط به اطرافیان خالد نبی است. گورستان و قبرهای موجود در آن به نظر اسرارآمیز می‌رسند؛ زیرا دارای سنگ مزارهای افراشته است که از جنس سنگ آهکی و توپر ساخته شده و از نظر فرم بی‌نظیر و منحصر به ‌فرد هستند.

همچنین اگر در کنار زیارتگاه خالد نبی بایستید، چشم ‌اندازی مسحورکننده را مشاهده خواهید کرد. این صحنه زیبا را تپه ماهورهای اطراف زیارتگاه شکل می دهند که چون فرشی در پیش پای شما گسترده شده‌اند. از تپه ماهورهای نزدیک به زیارتگاه تا دشت‌های سرسبز اطراف آن و لاله‌زارهایی که در کنار مزارع گندم موجود هستند و در طول مسیر قرار گرفته‌اند، گستره وسیع و زیبایی را در مقابل چشم هر بیننده‌ای به نمایش می‌گذارند.

بهترین زمان سفر به خالد نبی

فصل بهار بهترین زمان سفر به گورستان خالد نبی و زیارتگاه‌های این منطقه است. خالد نبی در اردیبهشت بیش از همیشه تماشایی و دلربا می‌شود. تازگی زمین و تولد جوانه‌های تازه، طبیعت بهاری خالد نبی را مثل سایر مناطق شمال ایران، به بهشت تبدیل می‌کند. تابستان‌های خالد نبی بسیار گرم است و بهتر است در این فصل راهی این منطقه نشوید. پاییز خوش‌رنگ از راه می‌رسد و طبیعت بکر خالد نبی را زیبا می‌کند.

اگر در این فصل قصد دارید به خالد نبی سفر کنید، حداکثر تا مهر راهی شوید و سفرتان را به آبان و آذر موکول نکنید. سرمای استخوان‌سوز پاییز کمی که از اول فصل می‌گذرد، شروع می‌شود و با رسیدن زمستان این سرما به اوج خود می‌رسد. بنابراین در نیمه دوم سال هرگز راهی خالد نبی نشوید و سفرتان را به بهار موکول کنید. سفر به قبرستان خالد نبی در فصل بهار هم فال است و هم تماشا؛ چرا که در بهار هم از آب‌وهوای خنک لذت خواهید برد و هم تپه ماهور هزار دره و امواج سبز پیش رویتان ظاهر می‌شود که به جسم و روحتان طراوت می‌دهد. حتی در بهار نیز می‌توانید از دشت شقایق موجود در مسیر آن، مشابه با دشت شقایق گالیکش دیدن کنید.

جاده خالد نبی

خالد نبی جاده‌ای بسیار خوش‌منظره و رویایی به طول ۶ کیلومتر دارد که به‌دلیل وجود شیب تند و راه خاکی در ۴۰ کیلومتر انتهایی، رانندگی در آن در تمام شرایط آب‌ و ‌هوایی مقدور نیست.

چگونه به خالد نبی برویم؟

اگر برای رفتن به گورستان خالد نبی قصد رزرو بلیط هواپیما گرگان دارید، باید بگوییم که برای دسترسی به منطقه مجبور هستید مسیر را با خودرو شخصی یا اتوبوس طی کنید. گورستان خالد نبی در روستای گچی سو از توابع شهرستان کلاله استان گلستان واقع شده است. برای رفتن به گورستان خالد نبی بایستی در مسیر گرگان- بجنورد قرار بگیرید. پس از عبور از آزادشهر، به مینودشت می رسید که بایستی مسیر را ادامه داده و وارد شهر نشوید. شهر بعدی که سر راهتان قرار دارد، گالیکش است. حدود ۵ کیلوتر بعد به دوراهی کلاله می رسید. مسیر سمت چپ را پیش می گیرید و از جاده بجنورد خارج می شوید و به سمت کلاله حرکت می کنید. از داخل شهر کلاله با کمک تابلوهای راهنما مسیر مراوه تپه را پیش بگیرید و بروید. از همان ابتدای مسیر متوجه تفاوت محیط و مناظر اطرافتان خواهید شد. از این مسیر به بعد چشم اندازهای ترکمن صحرای غریب شما را همراهی می کند. تپه های کوچک و بزرگ گندمزار شما را تا رسیدن به گورستان خالد نبی همراهی می کنند. پس از نیم ساعت به روستای گچی سو می رسید. از این نقطه مسیر شما تا رسیدن به گورستان خالد نبی خاکی است و سپس دوباره آسفالت می شود. گرچه وضعیت جاده نسبتا خوب و مناسب است و می توانید به آرامی تا نزدیکی تپه به سمت بالا حرکت کنید. برای عبور و مرور وسایل نقلیه در این مسیر هیچ مشکلی وجود ندارد. معمولا گردشگران برای بازدید از گورستان خالد نبی با اتوبوس سفر می کنند. حدود نیم ساعت پیاده روی با شیب ملایم برای دسترسی به گورستان خالد نبی وجود دارد. در این منطقه خبری از ترافیک نیست و بنابراین در هر جایی می توانید خودرویتان را پارک کنید.

هزینه و ساعات بازدید از خالد نبی

هزینه ورودی و بازدید از گورستان خالد نبی حدود ۳ هزار تومان است و گردشگران می توانند تا ساعت ۷ بعداز ظهر از این منطقه باستانی دیدن کنند.

در سفر به خالد نبی کجا اقامت کنیم؟

از آنجایی که خالد نبی از شخصیت‌های محبوب و مورد احترام ترکمن‌ها است، در کنار این زیارتگاه تعدادی اتاق و زائرسرا برای اقامت و استراحت زائران و همچنین یک مسجد ساخته شده است که پذیرای علاقمندان است. علاوه بر این شما می‌توانید با اجاره اقامتگاه در کلاله نیز اقامت دلنشینی را برای خود و همسفرانتان رقم بزنید.