جاهای دیدنی جزیره قشم

تنها کسی که جاهای دیدنی جزیره قشم را دیده است می‌داند که سفر به قشم سفر به دل عجایب و شگفتی‌هاست. به هر کجای این سرزمین که پا بگذارید شما را شگفت زده خواهد کرد و شیفته این جزیره زیبا و دیدنی خواهید شد.

از سفر به جزیره سرخ آن بگیر که خاکش ادویه غذاها شده تا تماشای دلفین‌های بازیگوش و بازدید از دره‌ای که محل زندگی اجنه است! تنها بخش کوچکی از شگفتی‌های سفر به جزیره قشم است.

برای آشنایی بیشتر با این جزیره و جذابیت‌های قشم گردی تا پایان مطلب با مجله گردشگری لیدوماتریپ همراه باشید.

جنگل حرا

بدون شک جنگل حرا را نه فقط به عنوان یکی از خاص‌ترین جاهای دیدنی جزیره قشم بلکه به جرئت می‌توان آن را از جذاب‌ترین جاذبه های دیدنی ایران دانست. جنگلی که در میان آب‌های شور دریا رشد کرده و با تبدیل آب شور دریا به آب شیرین از میلیون‌ها سال پیش شگفتی به نام جنگل حرا را به وجود آورده است. این جنگل از بندر لافت تا روستای سهیلی کشیده شده و فضایی بیش از ۷ هزار هکتار را در برگرفته است.

هنگام مد دریا می‌توانید با قایق به این منطقه رفته و محو تماشای تصویری شوید که مقابل چشمانتان می‌بینید. درختانی که به نظر می‌رسند که از میان آب ها سر بیرون آورده‌اند و ریشه‌ای در خاک ندارند اما کافیست تا جزر دوباره دریا صبر کنید.

هنگام جزر دریا این منطقه خالی از هر آبی شده و اصلا نمی توان باور کرد که تا همین چند ساعت پیش این درختان زیر آب قرار داشتند. جزر و مد در جنگل حرا هر ۶ ساعت اتفاق می‌افتاد. از قشم تا این جنگل راه خشکی وجود ندارد و تنها می‌توانید با کرایه یک قایق خود را به این جنگل برسانید و حسابی مشغول سیر و تماشا در این جنگل شوید.

درختان این جنگل در همه فضل‌ها سبز بوده و باعث شده تا به جنگل حرا جنگل همیشه بهار هم گفته شود. برای اینکه بتوانید خود را از قشم به جنگل حرا برسانید می‌بایست خود را به اسکله سهیلی، اسکله روستای طبل و یا سهیلیه برسانید و از آنجا با قایق به دل این جنگل شگفت‌انگیز که از متفاوت‌ترین جاهای دیدنی جزیره قشم سفر کنید.

مسیر دسترسی جنگل حرا: بین بندر خمیر و قشم، در فاصله ۶۰ کیلومتری غرب قشم، تنگه خوران، بین جزیره قشم، جاده جنگل حرا

دره ستارگان

دره ستارگان هم یکی از دیگر جاهای دیدنی جزیره قشم است که اگر به قشم بروید و به این دره سری نزنید مانند این است که اصلاً به قشم سفر نکرده‌اید. این دره در جنوب شرقی جزیره و در نزدیکی روستای برکه خلف واقع شده است. دره ستارگان مجموعه‌ای از کوه‌ها، صخره‌ها و سنگ‌هایی هست که بر اثر ورزش باد و باران و… تغییر شکل داده و به این چیزی تبدیل شده است که حالا می‌بینیم.

البته افسانه‌هایی درباره دلیل به وجود آمدن این دره وجود دارد و بومیان منطقه بر این اعتقاد هستند که این دره به خاطر برخورد یک ستاره به زمین به این شکل در آمده و حتی دلیل نام‌گذاری این دره به دره ستارگان نیز به خاطر وجود چنین باوری در میان بومیان منطقه می‌باشد.

اگر در شب به دره ستارگان بروید صداهای عجیب و غریبی خواهید شنید که زمین شناسان دلیل آن را وزش باد از میان این دره‌ها و سنگ‌ها می‌دانند اما بومیان این منطقه این دره را مکان زندگی اجنه و روح‌ها می‌دانند که صدایی که شب ها نیز از این دره شنیده می‌شود را به همین موضوع ربط می‌دهند. هنگام شب کمتر کسی را می‌توانید در این دره پیدا کنید و خود بومیان نیز هنگام شب به این دره نمی‌آیند.

مسیر دسترسی به دره ستارگان: قشم، روستای برکه خلف

تنگه چاهکوه

تنگه چاهکوه هم از آن مکان‌های هیجان‌انگیز و مرموزی است که در میان جاهای دیدنی جزیره قشم از محبوب‌ترین‌ها به حساب می‌آید. این تنگه در ۷۰ کیلومتری قشم واقع شده و دره‌ای است که در سالیان طولانی بر اثر عوامل طبیعی مثل باد و باران فرسوده شده و این جاذبه فوق‌العاده دیدنی را به وجود آورده است.

وقتی پا به این تنگه می‌گذارید دیواره‌های بلند دره که در جاهایی عمق آن به ۱۰۰ متر هم می‌رسد منظره فوق‌العاده شگفت انگیزی را به وجود آورده است. در بعضی نقاط این تنگه وقتی سرتان را رو به اسمان بلند می‌کنید به سختی می‌توانید آسمان را ببینید. در این منطقه به ندرت باران می‌بارد اما در صورت بارش باران شدید را شاهد خواهید بود. برای همین در این تنگه چندین چاه دیده می شود که بومیان برای ذخیره آب و استفاده از آن در زمان‌های بی ابی چاه‌هایی را حفر کرده‌اند که تعدادی از این چاه‌ها بسیار قدیمی بوده و حتی ۴۰۰ سال پیش برمی گردند. البته همه چاه‌ها هم دست کند نبوده‌اند و بعضی‌ها به صورت طبیعی به وجود آمده‌اند.

حتی با آشنایی با همین ۳ جاذبه دیدنی قشم حتماً شما هم با من هم عقیده شده‌اید که قشم سرزمین شگفتی‌ها و عجایب است. اما برای اینکه بتوانید سفر کامل و بی نقصی را به قشم تجربه کنید به شما توصیه می‌کنیم بدون خواندن راهنمای سفر به قشم برنامه سفرتان را شروع نکنید. این مقاله به شما کمک می‌کند تا تمامی اطلاعات مورد نیاز برای سفر به قشم را بدانید.

مسیر دسترسی تنگه چاهکوه: قشم، روستای چاهو شرقی

دره تندیس ها

احتمالاً اگر عکس‌های دره تندیس ها و دره ستارگان را کنار هم بگذارید این‌طور به نظر برسد که این دو دره خیلی هم بی شباهت به هم نیستند و شاید حتی قید بازدید از یکی از این جاذبه های دیدنی قشم را بزنید. شاید این دو دره بی شباهت به هم نباشند اما با این حال بازدید از هر یک حال و هوای مخصوص خودش را دارد و نمی‌توان تنها یکی را انتخاب کرد.

دره تندیس ها از دره ستارگان بزرگ‌تر بوده و درست مانند این دره بر اثر عوامل طبیعی این دره طی میلیون‌ها سال به ین شکل در آمده است. پا به این دره که می‌گذارید صخره‌های بزرگی را می‌بینید که درست مانند تندیس‌هایی هستند که فرد هنرمندی برای خلق این تندیس ها سال‌های طولانی را وقت گذاشته و آن ها را تراشیده در صورتی که تمامی این تندیس ها کار باد و باران بوده است.

وقتی به این دره نگاه می‌کنید تا چشم کار می‌کند خشکی می‌بینید دریغ از اینکه روزی این دره زیر آب بوده است! شاید به نظرتان عجیب باشد اما وجود صدف‌هایی که در کف این دره به چشم می‌خورد دلیل محکمی بر این ادعاست.

برای رسیدن به این دره می‌بایست از قشم به سمت جنوب حرکت کنید تا چند کیلومتری مانده به روستای برکه خلف خود را به این جاذبه گردشگری قشم برسانید.

مسیر دسترسی دره تندیس ها: قشم، جاده طبل به گوران، خروجی جاده دره تندیس ها

غار نمکدان قشم

غار نمکدان قشم از دیگر جاذبه های دیدنی قشم است که بازدید از آن در سفر به قشم از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام بدهید. این غار نمکی از طولانی‌ترین غارهای نمکی جهان است که بازدید از حسابی می‌تواند به مزاجتان خوش بیاید.

البته به دلیل وجود نور کم خیلی‌ها فرصت بازدید از این غار را از دست می‌دهند. اما اگر این توانایی را در خود می‌بینید که خود را به یک بازدید هیجان‌انگیز از طولانی‌ترین غار نمکی جهان دعوت کنید بهتر است راحت‌ترین کفش خود را بپوشید و چراغ قوه به دست به سوی یکی از جذاب‌ترین دیدنی های قشم بروید.

مسیر دسترسی غار نمکدان: غرب جزیره قشم، بعد از روستای سلخ، جاده غار نمکدان

غار خربس قشم

غار خربس یکی از جاهای دیدنی قشم است و طرف‌داران زیادی دارد که این محبوبیت بعد از اینکه چندین فیلم نیز در این غار بازی شد بیشتر از قبل هم شد. غار خربس از چند حرفه در دل کوه تشکیل شده که بعدها این حفره‌ها توسط خود مردم به صورت اتاق‌ها در آمدند. باستان‌شناسان این غارها را به دوران مادها متعلق می‌دانند و نظرات مختلفی درباره کاربرد این غارها وجود دارد.

عده‌ای معتقدند که این غارها به عنوان پناهگاه استفاده می‌شدند و مردم برای در پناه بودن از عوامل خطرناک به این غارها پناه می‌بردند. برخی نیز این اتاق‌ها را محلی برای پرستش می‌دانند. ساعات اولیه روز که هنوز آفتاب خیلی گرم نیست بهترین زمان برای بازدید از غار خربس قشم است و می‌توانید بدون دردسر مشغول گشت و گذار در میان این غار قدیمی شوید.

مسیر دسترسی غار خربس: قشم، روستای خربس

روستای گوران

روستای گوران از دیدنی های قشم است که می‌تواند در سفر به قشم از گزینه‌های خوب برای قشم گردی باشد. این روستا که محلی در گذشته محل زندگی زرتشتیان بوده و به آن گبران گفته می‌شده و حالا به گوران تغییر کرده است و از مهم‌ترین مناطقی است که در آن هنر لنج سازی هنوز هم زنده است. احتمالاً هنر لنج سازی چیزی است که بیشتر ما حتی اسم آن هم به گوشمان نرسیده چه برسد به اینکه با آن آشنا باشیم.

کشتی‌های بزرگ و چوبی که تماماً با دست ساخته می‌شوند و هنر تمام عیار محلیان این روستا می‌باشد. به هر گوشه که نگاه می‌کنی افرادی مشغول ساخت لنج‌های ماهیگیری و کشتی‌های مسافربری هستند و باورش ساخت است که بپذیریم تمامی این کشتی‌ها با دست و بدون هیچ دستگاه خاص و پیشرفته‌ای ساخته می‌شوند.

از دیگر دیدنی های این روستا سد گوران است که ساخت هر قسمتی از آن به یک دوران تاریخی برمی‌گردد. سد این روستا در دوران هخامنشی پی ریزی شده، تاج آن در دوران ساسانیان ساخته و در دوران پهلوی این سد بالاخره تکمیل شده است. برای رسیدن به این روستا می‌بایست مسیری ۸۰ کیلومتری را از قشم طی کنید.

مسیر دسترسی روستای گوران: 90 کیلومتری غرب جزیره قشم ،روستای گوران

ساحل لاک پشت ها

ساحل لاک پشت ها از مهم‌ترین جاهای دیدنی جزیره قشم می‌باشد که در روستای شیب دراز واقع شده است. لاک پشت های پوزه عقابی برای تخم گذاری به این ساحل می‌آیند. برای تماشای این منظره جذاب در می‌بایست از اواسط اسفند ماه تا اواسط اردیبهشت ماه به این جزیره سفر کنید.

این لاک پشت ها حدود ۹۰ تا ۳۰۰ تا در این مدت تخم گذاشته و زمانی که این لاک پشت ها از تخم در آمده و بالغ شده باشند دوباره به این ساحل برگشته و تخم می‌گذارند. این بچه لاک پشت ها بعد از اینکه از تخم بیرون آمدند حدود ۵۰ روز در ساحل می‌مانند تا برای زندگی در دریا آماده شوند اگر در سفرتان به قشم به بازدید این ساحل رفتید در حفظ و نگهداری این ساحل بسیار دقت کنید.

این نوع از لاک پشت ها فقط در خلیج فارس و هند زندگی می‌کنند و از حیوانات در خطر انقراض هستند و لازم است که از این نوع از لاک پشت ها به خوبی مراقبت نمایید.

آدرس ساحل لاک پشت ها: ساحل روستای شیب دراز

جزیره هنگام

بیایید کمی از خود قشم فاصله بگیریم و به دنیای جزایر نزدیک آن قدم بگذاریم. جزیره هنگام جزیره‌ای دیدنی و زیباست که چندان با قشم فاصله‌ای ندارد و می‌توانید در برنامه قشم گردی تان بازدید از این جزیره فوق‌العاده زیبا و دیدنی را نیز در لیست جاذبه های دیدنی جزیره قشم جای دهید. حتی مسیری که برای رسیده به جزیره هنگام طی خواهید کرد هم بسیار جذاب است.

در مسیر رسیدن به این جزیره تماشای دلفین‌های بازیگوشی که از بالا و پایین می‌پرند و ماهی‌های رنگارنگی که در آب شفاف این جزیره به چشم می‌خورد حسابی شما را سر کیف خواهد آورد. اگر می خواهید شانس دیدن این صخنه را از دست ندهید بهتر است صبح زودتر از خواب بیدار شوید. از معروف‌ترین جاذبه های جزیره هنگام که به هیچ عنوان نباید از آن گذشت ساحل شن های نقره ای هنگام است. وقتی برای باز اول که پایتان را به این ساحل نقره ای می‌گذارید درست مثل این است که پا به دنیای رؤیاها گذاشته‌اید و از تماشای این ساحل که زیر نور آفتاب مانند جواهر می‌درخشد سیر نخواهید شد.

در نزدیکی جزیره هنگام و در جایی به نام روستای غیل سنگی وجود دارد که شبیه به پیکره انسان است. افسانه جالبی پشت این سنگ‌ها بوده و بومیان اعتقاد دارند که در زمان‌های گذشته مادر و دختری هنگام فرار از دست زورگویان دست به دعا برداشته و از خدا کمک طلب می‌کنند. خدا هم برای نجات این مادر و دختر و اینکه دست زورگویان به آن ها نرسد آن ها را تبدیل به سنگ می‌کند و آن ها را به این صورت نجات می‌دهد.

مسیر دسترسی جزیره هنگام: قشم، جنوب غربی جزیره‌ی قشم، روستای هنگام

جزیره ناز

جزایر ناز هم از دیگر جاهای دیدنی جزیره قشم است که با خود قشم ۲۲ کیلومتری فاصله دارد. برای بازدید از این جزیره می‌توانید هم از طریق قایق اقدام کنید و هم تا مد دریا صبر کنید تا بتوانید با خودرو به این جزیره دیدنی بروید. این جزایر در واقع صخره‌های بلندی هستند که در وسط دریا قرار گرفته‌اند و خبری از ساحل‌های شنی نیست. اما ایستادن بر روی این صخره‌ها و تماشای دریا، فلامینگوها، مرغ‌های دریایی، انواع حیوانات دریایی دیگر فرصتی است که در کمتر جایی برایتان پیش خواهد آمد.

همچنین در گوشه و کنار ساحل مردم بومی منطقه انواع صنایع دستی خود را برای فروش گذاشته‌اند و افرادی زیادی مشغول زدن حنا بر روی دستان خود هستند که از هنرهای زیبای زنان بومی این منطقه می‌باشد. چه در زمان جزر دریا که آب همه جا را گرفته و در زمان مد دریا که باریکه‌ای خشکی به وجود آورده این جزیره دیدنی است نباید در قشم گردی فرصت بازدید از این جزیره زیبا را از دست داد.

مسیر دسترسی جزیره ناز: سواحل شرقی جزیره قشم جزیره

جزیره لارک

اگر به دنبال طبیعت بکری هستید تا کمی در آرامش و سکوت باشید و به هر طرف که نگاه می‌کنید مملو مسافران را نبینید جزیره لارک انتخاب خوبی از میان جاهای دیدنی جزیره قشم است. جزیره لارک با جزیره قشم حدود ۱۶ کیلومتر فاصله داشته می‌توانید به راحتی خود را به جزیره لارک برسانید. شب ها که به ساحل جزیره لارک می‌روید مانند این است که چراغ‌های ریز کوچکی در ساحل روشن کرده‌اند و منظره باور نکردنی به وجود آورده است.

اما دلیل این درخشش موجودات ریز کوچکی به نام فیتوپلانگتون‌ها می‌باشد که باعث خلق چنین منظره دیدنی شده‌اند و اغلب به این موجودات شب تاب‌های دریایی هم گفته می‌شود. البته این اتفاق همیشه هم رخ نمی‌دهد و برای دیدن چنین منظره باورنکردنی باید خیلی خوش شانس باشید. اما باز هم این شانس را از دست ندهید و در سفر به قشم خود را مهمان یک سفر نیم روزه به جزیره لارک کنید و از طبیعت بکر و زیبایی آن غرق لذت شوید.

مسیر دسترسی جزیره لارک: شرق جزیره قشم، جزیره لارک

جزیره هرمز

این آخرین جزیره البته که از زیباترین جزایری است که در این مقاله به شما برای قشم گردی معرفی خواهیم کرد. جزیره هرمز که این روزها هم بین مسافرین بسیار محبوب شده است به واسطه خاک قرمز رنگش بسیار معروف و محبوب شده است.

خاک این جزیره دارای بیش از ۷۰ نوع کانی رنگارنگ است که در دنیا نظیر ندارد. هنرمندان این جزیره با خاک‌های رنگی منطقه فرشی‌های خاکی را به وجود آورده‌اند که در جاهای مختلف جزیره هرمز به چشم می‌خورد. برای رسیدن به این جزیره می‌توانید از طریق اسکله شهید ذاکری قشم با قایق موتوری خود را در عرض نیم ساعت به این جزیره زیبا برسانید.

مسیر دسترسی جزیره هرمز: قشم، اسکله شهید زاکری، بندر هرمز

غواصی در قشم

اگر علاقه‌مند به غواصی هستید و همیشه آرزوی این کار را داشتید این فرصت در جزیره هرمز برایتان مهیا است. هرمز به خاطر شرایط و عمق آبش مناسب غواصی است و می‌توانید از سایت‌های مخصوص به غواصی در هرمز با مربی مخصوص مشغول غواصی شوید و به در سفرتان به دنیای زیر آب هم سری بزنید.

دیدن کف دریا و مرجان‌ها و تماشای شنای ماهیان رنگارنگ در عین اینکه از جذاب‌ترین کارها در قشم گردی به حساب میاید آرامش زیادی را نیز با خود به همراه دارد و تبدیل به یکی از خاطره‌انگیزترین سفرهایتان در زندگی تبدیل خواهد شد.

قلعه پرتغالی ها

از دیگر جاهای دیدنی جزیره قشم قلعه پرتغالی هاست که در ساحل شمالی جزیره هرمز می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید. این قلعه حدود ۱۱۰ سال پیش توسط دریانورد پرتغالی آلفونسو آلبرکرک ساخته شده که این قلعه باعث شد تا پرتغالی ها بر دهانه خلیج فارس تسلط داشته باشند. این قلعه از خاک سرخ همین جزیره ساخته شده و می‌تواند انتخاب خوبی برای قشم گردی باشد.

می‌توان گفت که این قلعه تقریباً سالم مانده و می‌توانید از آب انبار، انبار تسحیلات و سالن‌های قلعه دیدن کنید. ساحل در نزدیکی این قلعه وجود دارد و می‌توانید پس از بازدید از این قلعه به سمت ساحل بروید و به تماشای دریا بنشینید.

مسیر دسترسی قلعه پرتغالی ها: جزیره هرمز، شمالی ترین نقطه جزیره

درگهان قشم

مسلماً در قشم گردی به جز طبیعت گردی می‌بایست از دیگر جاذبه های گردشگری قشم هم دیدن کنید. درگهان قشم از آن جاهایی است که بدون دیدن آن نباید سفرتان به قشم را تمام کنید. مخصوص اگر اهل خرید کردن و بازارگردی هستید که درگهان قشم خوراک شماست!

درست است که بازارهای قشم هم دارای اجناس با کیفیتی هستند اما درگهان قشم طور دیگری است. مخصوصاً اگر قصد خرید عمده داشته باشید باکیفیت‌ترین و قیمت مناسب‌ترین اجناس را در درگهان پیدا خواهید کرد. فاصله ۲۰ دقیقه قشم تا درگهان نیز باعث شده تا بتوانید به راحتی خود را به درگهان برسانید.

تاکسی‌های خطی مخصوصی برای رفت و آمد بین قشم و درگهان وجود دارد که از هر کسی که سؤال کنید آن را به شما نشان خواهند داد. اما درگهان به قدری دارای پاساژهای مختلفی است که نمی‌توان همه را در این مقاله جای داد. پس قبل از خرید کردن بهتر است تا به با مطالعه مقاله به خوبی با لیست مراکز خرید و بازارهای قشم آشنا شوید.

مسیر دسترسی درگهان: در فاصله ۲۰ دقیقه قشم

بندر لافت

بندر لافت از یکی از دیدنی های قشم است که جذابیت‌های خاص خودش را دارد. قدم زدن در میان کوچه‌ها تنگ این بندر، تماشای خانه‌های قدیمی با بادگیرهای بلند و کوتاهشان منظره‌ای است که در هیچ جای دیگر مشابه آن را پیدا نخواهید کرد. بندر لافت از جاذبه های دیدنی قشم در بهار است. نه به خاطر اینکه این بندر در دیگر فصل ها زیبا نیست بلکه در بهار هوای این منطقه خنک تر بوده و به راحتی می توانید مشغول گشت و گذار شوید.

از جذاب‌ترین بخش‌های این روستا بام بندر لافت است. مکانی که درست بین لافت جدید و قدیم قرار گرفته و از آن بالا می‌توانید تمامی روستا را در کنار منظره آب تماشا کنید. موقع غروب آفتاب بهترین زمان برای رفتن به بام بندر لافت است تا از آنجا به تماشای غروب آفتاب نشست و از چشم‌انداز روبرو غرق در لذت شد.

مسیر دسترسی بندر لافت: شمال‌غربی جزیره قشم

چاه های آب طلا

جذابیت‌های بندر لافت فقط به بافت روستا منتهی نمی‌شود بلکه وجود چاه های آب طلا هم از دیگر دلایلی است که مسافران را از قشم به این بندر می‌کشاند. در قسمتی از روستا که بروید چاه های کوچکی آبی خواهید دید که در کنار هم حفر شده‌اند.

این چاه‌ها قدمت طولانی داشته‌اند و به دلیل اهمیت آب در این منطقه مردم برای جمع آوری آب باران این چاه‌ها را حفر کرده‌اند تا با جمع شدن آب باران در آن ها در تمامی سال آب خنک و سالمی را داشته باشند. کف این چاه‌ها با گچ پوشیده شده و باعث می‌شود تا آب در این چاه‌ها باقی بماند.

گفته می‌شود تعداد این چاه‌ها ۳۶۵ عدد می‌باشد که مردم هر روز از یک چاه برای مصارف روزانه خود استفاده می‌کردند. همان‌طور که از اسم این منطقه مشخص است برای مردمان لافت آب حکم طلا را داشته است!

مسیر دسترسی چاه های آب طلا: 70 کیلومتری از جزیره قشم، بندر لافت

قشم کجا برویم؟

حالا که با جاذبه های دیدنی جزیره قشم آشنا شده‌اید می‌توانید به راحتی برای سفر خود به قشم برنامه ریزی کنید و سفری به یاد ماندنی برای خودتان رقم بزنید. برای سفرتان به قشم بیشتر برای بازدید از کدام جاذبه قشم هیجان دارید؟ برای تجربه یک سفر خوب به قشم یکی از مهم‌ترین چیزها داشتن یک اقامتگاه خوب است.

شما می‌توانید از طریق وب‌سایت لیدوماتریپ به انواع واحدهای اقامتی از جمله ویلا، سوئیت، اقامتگاه بوم گردی و هتل دسترسی داشته باشید تا با اجاره ویلا و سوئیت در قشم بدون داشتن دغدغه اقامتگاه به گشت و گذار مشغول ششید و بعد از گذراندن یک روز هیجان‌انگیز در محیطی دنج استراحت کنید.