بازار وکیل شیراز

اگر به گشت‌ و گذار در بازارهای سنتی علاقمندید بازار وکیل شیراز همان جایی است که می‌توانید به آن سری بزنید. بازار وکیل شیراز، یکی از لوکیشن‌های فیلم فراموش‌ نشدنی داش‌ آکل مسعود کیمیایی است، وصف آن را در همین داستان از صادق هدایت می‌توانید پیدا کنید. قهرمان داستان زیر طاق‌های بلند بازار شیراز قدم می‌زند و به عشق دست ‌نیافتنی خود فکر می‌کند. قبول دارم که هر شهری بازار قدیمی خاصی دارد و این بازارها ساختار نسبتا یکسانی دارند، اما بازار هر شهر، جزئیات و حال‌ و هوای مخصوص به خود را دارد که تا قدم به راسته‌های خوش‌ آب‌ و رنگ آن نگذارید و با چشم خود نبینید، درک درستی از آن نخواهید داشت، از قدیم راست گفته‌اند؛ شنیدن کی بود مانند دیدن؟ پس تا پایان این مطلب از مجله لیدوما با ما همراه باشید و بعد از خواندن مقاله با اطلاعات کامل راهی این بازار زیبا و رنگارنگ شوید.

بازار وکیل کجاست؟

بازار وکیل یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی شیراز و مراکز خرید شیراز است. این بازار ورودی‌های متفاوتی دارد که می‌توانید برای رسیدن به بازار از آن‌ها استفاده کنید. این ورودی‌ها در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی خان زند واقع شده‌ است. ورودی اصلی بازارهای وکیل شمالی و جنوبی در خیابان زند، ضلع شرقی میدان شهرداری قرار دارد.

تاریخچه بازار وکیل شیراز

بازار وکیل که بازمانده دوران زندیه است آینه تمام قد از شکوه و جلال حکومت این سلسله می‌باشد. ساخت بازار وکیل به زمانی باز‌ می‌گردد که کریم خان زند در سفرش به شهر لار و بازدید از بازار آن دستور ساخت بازاری را داد که از نظر معماری شبیه به بازار لار باشد. هدف کریم خان از ساخت بازار وکیل، ایجاد کردن مکانی برای داد و ستد، خرید و فروش و حتی امانت‌ داری بوده است به گونه‌ای که مردم وسایل خود را به امانتداران می‌سپردن و در مواقع لزوم آن را پس می‌گرفتند. جالب است بدانید ساخت این بنای باشکوه ۲۱ سال به طول انجامید.

بازار وکیل نیز همانند تمام بازارهای قدیمی ایران دارای سراها و راسته‌های مختلفی است که بر اساس نوع و دسته‌ مغازه‌هایی که در آن فعالیت دارند نام‌ گذاری شده اند. مانند راستای بزازان، بازار مسگرها، بازار کلاهدوزها، بازار سراج‌ها و شمشیرگرها است. از طریق ۵ درب ورودی می‌توانید داخل بازار شوید.

معماری بازار وکیل

طرح بازار وکیل را می توان اقتباسی از طرح بازار اصفهان و بازار قیصریه دانست و به همین دلیل دیدن جلوه‌های معماری صفوی در آن اصلا دور از ذهن نیست. بنای بازار از جنس گچ، آجر و آهک ساخته شده است و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم‌ترین بناهای عهد خود تبدیل کرده است.

اگر به سقف بازار وکیل نگاه کنید متوجه روزنه‌هایی در آن می‌شوید که برای روشن کردن بازار درنظر گرفته شده است. همچنین این سوراخ‌ها مانع از ورود بیش ‌از اندازه آب باران به داخل بازار می‌شوند. سقف بازار وکیل همانند بازار قیصریه اصفهان بلند و مرتفع است، اما به طور کلی از نظر عرض دارای راهروهای وسیع‌ تری است.

سقف چهارسوق بازار پیش از این ارتفاعی در حدود ۱۱ متر داشت که هم ‌اکنون به‌ دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به ۱۰ متر کاهش پیدا کرده است. از این سقف چهار بازار منشعب می‌شود. پیش از این زیر سقف چهارسوق بازار حوض مرمرین بزرگی قرار داشت و آب آن از یک آبراه تامین می‌شد. در حال حاضر حوض مرمرین به ‌دلیل بالا آمدن سطح بازار از بین رفته است؛ اما آبراهه همچنان وجود دارد.

یکی از ویژگی‌هایی که با ورود به بازار وکیل توجه شما را جلب می‌کند، قرار گرفتن حجره‌ها و مغازه‌ها در ارتفاع بالاتری نسبت به سطح زمین است. علت چنین کاری در امان بودن مغازه‌ها از رطوبت و نم بوده است. البته در گذشته این اختلاف سطح بیشتر بوده است اما امروزه با پرکردن کف بازار تنها ۵ الی ۶ پله تا ورودی درب مغازه فاصله است. مغازه‌ها دارای پستو( انباری کوچک در داخل مغازه) و پیشخوان‌هایی هستند که طرح ترنج بر آن حکاکی شده است و اکثرا در دوطبقه ساخته شده اند.

چیزی که باعث استحکام این بنا شده در طول سالیان سال و بلاهای طبیعی چون زلزله بوده است استفاده از مصالحی چون گچ و آجر می‌باشد که بر روی تخته سنگ‌های بزرگی بنا شده است.

بخش های مختلف بازار وکیل

برای آنکه بخش‌های مختلف بازار وکیل را برایتان توضیح دهیم بهتر است در ابتدا تصویری کلی از این بازار داشته باشید:

بازار وکیل دو راسته اصلی شمالی – جنوبی و شرقی – غربی دارد که با ساختاری صلیب مانند شکل گرفته‌اند. در مرکز این صلیب چهارسوق قرار دارد که محل تقاطع راسته‌هاست. ورود و خروج از بازار از طریق ۵ ورودی اصلی در دورتادور بازار صورت می‌گیرد.

راسته شمالی- جنوبی

ضلع شمالی – جنوبی که راسته اصلی بازار است از دروازه اصفهان آغاز می‌شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر امتداد دارد. در دو سوی این راسته ۴۱ جفت (۸۲ باب) مغازه ساخته شده است. این راسته، بازار نو و راسته شمالی (فرعی) و بخش جنوبی را شامل می‌شود:

راسته شمالی فرعی

راسته شمالی اصلی بازار از دروازه اصفهان تا چهار سوق بزرگ بازار امتداد دارد و راسته شمالی فرعی بخشی از آن محسوب می‌شود که از انتهای بازار نو آغاز شده و به راسته کلاه دوزان شهرت دارد. ۳ کاروانسرای احمدی، روغنی و گمرک در ضلع شرقی این راسته واقع شده‌اند و بازار ترمه‌فروشان نیز در حوالی همین راسته کلاه دوزان قرار گرفته است. بازار کلاه دوزان در گذشته مختص به فروش و تولید کلاه بوده اما اکنون کالاهای بسیار گوناگونی در آن به فروش می‌رسد.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کلاه دوزان این است که در اینجا مردم بومی بیشتری دیده می‌شوند. دلیل این امر را می‌توان در نزدیکی آن به بازار نو و دروازه اصفهان جستجو کرد که محل تجمع و گذرگاه مردم عادی، عشایر و افراد آبادی‌های نزدیک شیراز بوده و هست.

بازار نو

بازار نو راسته‌ای فرعی است که از دروازه اصفهان آغاز می‌شود و تا چهار راهی که کاروانسرای گمرک در ضلع جنوب‌شرقی آن قرار دارد، امتداد می‌یابد. ایجاد این راسته را به میرزا یوسف اشرفی مازندرانی، از وزرای ایالت فارس در دوره قاجار، نسبت می‌دهند و می‌گویند او بود که با ساخت این بازار و وصل کردن آن به راسته شمالی بازار وکیل، موجب توسعه بازار وکیل شد. بازار نو بسیار طولانی است و کالاهای متفاوتی در حجره‌های آن عرضه می‌شوند.

بخش جنوبی

بخش جنوبی راسته شمالی جنوبی جزو راسته‌های اصلی و البته پر رفت‌وآمد آن است. اینجا راسته بزازان نام دارد و همان گونه که از نامش پیداست محلی برای کسب‌وکار پارچه فروش‌ها به شمار می‌رود. در اینجا می‌توان پارچه‌های زیبا و باکیفیتی را یافت و خرید خوبی را انجام داد. این راسته از چهار سوق آغاز می‌شود و به گوشه جنوبی سرای مشیر می‌رسد. سرای مشیر جایی است که پیش از این درباره‌اش سخن گفتیم.

در میانه بازار بزازان و در ضلع غربی آن راسته بازار شمشیرگران واقع شده است که ۲۲ باب حجره دارد. در گذشته اینجا، محل ساخت انواع سلاح‌های سرد بود، اما امروزه دست ‌بافته‌های عشایر در آن به فروش می‌رسد. بازار شمشیرگران در کنار ورودی مسجد وکیل قرار دارد و بیشتر بازاریان برای دسترسی به مسجد از آن عبور می‌کنند. در ورودی کاروانسرای وکیل نیز در این راسته قابل دسترسی است، کاروانسرایی که امروزه به سرای فیل شهرت دارد.

چهارسوق بازار

حتما در آشنایی با بازارها، بارها واژه چهارسوق به گوش‌تان خورده است. این واژه از دو بخش چهار و سوق به معنای بازار تشکیل شده و کارکرد جالبی دارد. چهارسوق، در گذشته قرارگاه اصنافی بود که راسته خاصی را در دست داشتند و محلی برای کسب عمومی صنف به شمار می‌رفت.

چهارسوق بزرگ بازار وکیل در تقاطع راسته‌های اصلی شرقی – غربی و شمالی – جنوبی قرار دارد و بر روی یک هشتی واقع شده است. در اینجا با خاص‌ترین بخش بازار مواجه می‌شوید که تزیینات گوشواره‌ای، طاق‌سازی و کنج ‌سازی آن هنر معماران ایرانی و ذوق و دانش آن‌ها را به رخ می‌کشند. این چهارسوق طاق بزرگ ضربی محکمی بر روی یک هشتی دارد و در پای طاق، ترنج‌های آجرکاری شده‌ بسیار زیبایی دیده می‌شود. در هشتی مغازه‌هایی چهارگوش در دو طبقه شکل گرفته‌اند.

در گذشته در مرکز چهارسوق حوضی مرمرین وجود داشت که آب آن از آبراهی زیر بازار ترکش دوزان تامین می‌شد. امروزه این حوض به دلیل تغییرات به وجود آمده و به ویژه کاهش سطح اختلاف بازار با خیابان تخریب شده اما آبراه آن همچنان باقیست. این آبراه به صورت طاق ضربی و از آجر و ساروج ساخته شده‌ است.

راسته شرقی-غربی

راسته اصلی شرقی – غربی به دو بخش شرق و غرب تقسیم می‌شود که میان آن‌ها چهارسوق بازار قرار دارد. در شرق چهار سوق راسته شرقی قرار دارد که دارای ۱۹ طاق و ۳۸ باب حجره است و در گذشته فروش و تولید انواع نخ، روبان، نوار ابریشمی و از این دست کالاها در آن صورت می‌گرفت. امروزه قالی ‌فروشان و عطاری‌ها در این راسته فعال هستند.

در غرب چهار سوق به راسته ترکش دوزان می‌رسیم که ۱۱ طاق و ۱۰ جفت مغازه دارد و مرکز فروش انواع فرش ایرانی دست‌بافت و زیرانداز به شمار می‌رود. راسته بزازان هم از همین جا آغاز می‌شود. در بخش جنوبی چهارسوق در راستای بازار ترکش دوزها، بازار دیگری قرار دارد که مدخل آن در جلو سر در مسجد وکیل و به بازار شمشیرگرها معروف است. این بازار نیز ۱۱ جفت مغازه‌ دارد.

سرای مشیر

در انتهای بخش جنوبی بازار وکیل و در بخش شرقی آن به محلی می‌رسیم که به سرای مشیر یا گلشن شهرت دارد. بیشتر اوقات، اینجا را بخشی از بازار وکیل می‌دانند؛ اما در واقع یک بازار جدا محسوب می‌شود. سرای مشیر به دست میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک، از وزرای فارس، در دوره قاجار ساخته شد و نامش از ۲۸ مهر سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

بنای سرای مشیر دو طبقه است و درهای چوبی حجره‌های آن از ساج و منبت‌کاری شده‌اند. در وسط حیاط این سرا به یک حوض بزرگ هشت‌ ضلعی می‌رسیم که درخت‌های نارنج و گل و گیاه در اطراف آن دیده می‌شوند. ساختمان هشت گوش و سردر زیبای این بازار از زیبایی‌هایش به شمار می‌روند. کاشی‌کاری سردر بسیار دیدنی است و در بخش زیری آن کتیبه‌ای به صورت کاشی‌کاری و با خط زیبای نستعلیق توضیحاتی در مورد سازنده بنا را در خود دارد.

دو سنگ از جنس مرمر پایین‌تر از این کتیبه دیده می‌شود که عبارات روی آن اهداف ساخت سرا و پایان ساخت آن در تاریخ ۱۲۸۲ هجری قمری را نشان می‌دهد. کاشی‌کاری زیبایی با طرح گیاه، گل و برگ کناره‌های این کتیبه را مزین کرده است. در این بازار شخصی با لباس محلی حاضر است و گوشه‌ای از فرهنگ این دیار را به نمایش می‌گذارد. او همیشه سوژه عکس‌های متفاوت بازدیدکنندگان می‌شود.

ناگفته هایی از بازار وکیل شیراز

عده‌ای عقیده دارند در زمان حکومت صفویان بازاری در مکان بازار وکیل فعلی قرار داشته است که در زمان حکومت کریم ‌خان این بازار توسعه پیدا کرد. جالب است بدانید اسنادی که در این بازار کشف شده است قدمتی حدود ۱ قرن دارد.

اگرچه این بنا بازمانده‌ی دوران زندیه است اما دچار تغییراتی نیز شده است که عمده ‌ترین آن مربوط به سال ۱۳۱۵ است هنگامی که به دلیل ساخت خیابان زند، نه تنها باعث قطع ارتباط راسته شمالی با چهارسوق بزرگ شد بلکه باعث محو شدن کاروانسراهای قوامی و روغنی شد.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از بازار وکیل

برای بازدید از بازار تجاری و تاریخی شیراز نیاز به پرداخت هزینه نیست. بازار از ساعت۱۰ صبح تا ۵ عصر پذیرای گردشگران است، اما بهتر است در زمان‌های اوج شلوغی به بازار مراجعه نکنید(۱۱ الی ۱۴ و ۱۶ الی ۱۹). به یاد داشته باشید بازار در ایام تعطیلات رسمی بسته می باشد. بازار وکیل به قدری شما را محسور زیبایی و رنگ و لعاب خود می‌کند که نمی‌توان چشم از آن برداشت و به راحتی می‌توان یک روز از سفر را به بازار وکیل اختصاص داد.

خرید در بازار وکیل

بازار وکیل مانند همه بازارهای قدیمی و سنتی، محیطی پویا و پر از جنب‌وجوش دارد. بازار وکیل ترکیبی از بازار سنتی و مدرن را با کالاهای متنوع پیش روی شما می‌گذارد. در هر راسته‌ای از این بازار می‌توانید به سراغ کالاهایی باکیفیت و خوب بروید و خریدی به یادماندنی داشته باشید؛ اما بد نیست این راهنمایی‌ها را به کار گیرید.

خوشمزه های شیراز در بازار وکیل

نه گفتن به خوشمزه‌های فارس کمی سخت است؛ پس خیلی وقت شما را برای کلنجار رفتن با خودتان و محاسبه کالری خوشمزه‌های این دیار تلف نکنید. دل به دریا بزنید و به محدوده چهار سوق بروید و کلوچه، مسقطی‌های سنتی شیرازی و حلوای مسقطی لاری‌ها را در سبد خریدتان جای دهید. نان برنجی فسایی‌ها را هم فراموش نکنید که به نان فسایی شهرت دارد و خرید نان یوخه شیرازی را هم در برنامه‌تان بگذارید.

دستباف های استان فارس

دستباف‌ها دنیایی متفاوت در بازار وکیل دارند، اینها حاصل کار هنرمندانه عشایر این دیار هستند و با طرح و نقش‌شان جادوی‌تان می‌کنند. گبه یا همان فرش دستباف معروف عشایر در چهارسوق بازار در بهترین کیفیت پیدا می‌شود. گلیم عشایر با نقش‌ و نگارهایی از طبیعت هم در میان این دستباف‌ها قرار دارند.

پارچه های رنگارنگ

پارچه‌های رنگارنگ عشایر فارس آن قدر جذاب‌اند که نمی‌توانید چشم از آن‌ها بردارید. اگر به دنیای پارچه‌ها علاقه‌مندید از سمت چهارسوق به سمت سرای مشیر بروید و وارد بازار شمشیرگرها شوید. پارچه را انتخاب کنید و همان جا به دست خیاطان ماهر بسپارید. یک لباس زیبای عشایری چیزی است که می‌توانید در کمد لباس‌تان جای دهید و هر از گاهی با آن در جمع‌های مختلف ظاهر شوید.

صنایع دستی شیراز

خاتم و منبت‌های شیراز شهرت زیادی دارند و می‌توانید انواع آن‌ها را در بازار وکیل بیابید. قلم‌زنی شیرازی هم از چیزهایی است که نباید آن را از قلم بیندازید.

عرقیات شیراز

یادتان نرود که شما به بازاری در شهر بهارنارنج آمده‌اید پس گلبرگ بهارنارنج را فراموش نکنید. خلال نارنج شیراز و پونه کوهی شیراز هم در این بازار طرفداران زیادی دارد و گلنار فارس هم که برای جوش صورت توصیه می‌شود از اینجا قابل تهیه است. عرقیجات معروف شیراز را هم یادتان نرود.

همه چیز در این بازار پیدا می شود!

در بازار وکیل شیراز انواع چرم، زیور‌آلات سنتی، انواع وسایل مسی و نقره، ادویه‌جات، وسایل عتیقه، لباس‌های محلی شیرازی و کلاه‌های سنتی هم عرضه می‌شوند.

بهترین زمان برای بازدید از بازار وکیل شیراز

اگر قصد سفر به شهر شیراز و بازدید از مکان های دیدنی آن دارید بهتر است اواسط اردیبهشت که فصل بهار نارنج و نارنج گیری است یا آبان ماه به دلیل آب و هوای مطبوعش بروید.

دسترسی به بازار وکیل

دسترسی به بازار وکیل از طریق وسایل نقلیه عمومی ازجمله اتوبوس و مترو امکان‌پذیر است.

اگر با اتوبوس به بازار می‌روید، کافی است از خطوطی استفاده کنید که در میدان شهدا ایستگاه دارند. از ایستگاه میدان شهدا با چند دقیقه پیاده‌روی به بازار خواهید رسید.

اگر قصد استفاده از متروی شیراز را دارید، می‌توانید در ایستگاه مترو زندیه پیاده شوید. فاصله ایستگاه زندیه تا بازار حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پیاده‌روی است.

جاهای دیدنی نزدیک به بازار وکیل

• مسجد وکیل شیراز : ۲ کیلومتر
• بوستان آزادی شیراز : ۳ کیلومتر
• باغ ارم شیراز : ۴.۵ کیلومتر
• خانه زینت الملوک : ۴.۵ کیلومتر
• ارگ کریم خان: ۱.۳ کیلومتر
• خانه تاریخی منطقی‌ نژاد: ۲.۲ کیلومتر
• شاه چراغ: ۲.۴ کیلومتر

رستوران های اطراف بازار وکیل شیراز

• رستوران سنتی شرزه: ۱ دقیقه پیاده‌روی
• رستوران سنتی تاریخی وکیل: ۴ دقیقه پیاده‌روی
• رستوران سنتی سرای مهر:۶ دقیقه پیاده‌روی
• رستوران کته ماس:۹ دقیقه پیاده‌روی
• رستوران صوفی: ۱۵ دقیقه پیاده‌روی
• کافه رستوران قوام:۱۵ دقیقه پیاده‌روی

اقامت در اطراف بازار وکیل شیراز

اگر در برنامه‌ریزی سفر خود به شیراز برای انتخاب محل اقامت مناسب از میان گزینه‌های مختلف به مشکل خوردید اصلا نگران نباشید، هتل سنتی درباری شیراز، هتل ستارگان شیراز، هتل هما شیراز، هتل ارم، هتل پارسیان تنها چند مورد از هتل های شیراز هستند که در نزدکی بازار وکیل شیراز واقع شده اند. به جز اینها شما می توانید با اجاره سوئیت در شیراز هم برای اقامت در اطراف بازار وکیل اقدام کنید.

گشت و گذار در بازار رنگ ها

بازار وکیل، بازاری به زبان رنگ‌هاست. رنگ فرش‌ها، پارچه‌ها، ادویه‌ها…آن‌قدر همه ‌چیز در این بازار پررنگ و زیباست که هیچ ‌وقت نمی‌توان مثل یک رهگذر عادی از کنار زیبایی‌هایش گذشت. بازدید از این بازار تجربه‌ای متفاوت را برای شما رقم می‌زند پس حتما آن‌ها را در برنامه‌ریزی‌هایتان برای سفر بگنجانید. از سفر خود به این جاذبه زیبا برایمان بگویید. جذابیت این مجموعه برای شما در چه چیز بود؟ خرید کردن یا تنها بازدید از یک بنا تاریخی؟