آثار باستانی و تاریخی استان فارس

شهر زیبای شیراز مجموعه کاملی از دیدنی‌ها و گشتنی‌هاست. این شهر بهشتی ریشه‌ای عمیق در دل تاریخ دارد. آثار باستانی و تاریخی استان فارس تنوع بی‌نظیری از تاریخ‌ها و ملت‌های گوناگون دارند که تماشای هریک دنیایی جدید را به ما معرفی می‌کند. یکی از دلایلی که این شهر را به قطب گردشگری کشور بدل کرده است، وجود همین دیدنی‌های حیرت‌انگیز است که از اصلی‌ترین مناطق دیدنی و گردشگری شیراز هستند.

در مقاله پیش رو به معرفی آثار باستانی و تاریخی استان فارس پرداخته و سفری در دل تاریخ غنی این شهر خواهیم داشت.

 آثار باستانی و تاریخی استان فارس

از لوح‌های گلی ایلامی که نام شیراز بر روی آن‌ها پیدا شده تا پهلوی دوم که خانه شاپوری‌اش در شیراز پیداست، همگی آثار تاریخی در شیراز و استان فارس هستند که تنوع زمانی جالبی دارند. حتی از تخت جمشید شیراز آثاری پیش از تاریخ یافت شده‌اند. به گفته دانشگاه کمبریج و در طی تحقیقات قدمت یکجانشینی در شیراز به پیش از دوران ساسانی برمی‌گردد اما آنچه که قابل توجه است وجود آثاری از آبادانی و زندگی در تاریخ‌های بسیار دور است که هیجان تماشای آثار باستانی و تاریخی استان فارس را چند برابر می‌کند.

از بناهای باستانی بسیار قدیمی در شیراز تخت جمشید، نقش رستم، گورهای گبری، نقش رجب، تپه باستانی، مجموعه پاسارگاد، پل پوستچی و قلعه ابونصر اشاره کرد. جاذبه‌های تاریخی معاصر و سازه‌های پادشاهان مختلف نیز در شیراز موجودند که به معرفی هریک خواهیم پرداخت.

جاذبه های تاریخی استان فارس

از آثار باستانی و تاریخی استان فارس می‌توان به ارگ کریمخانی، حمام وکیل، بازار وکیل، دروازه قرآن، حافظیه شیراز، سعدیه شیراز، باغ‌ های تاریخی شیراز، مسجد نصیرالملک، سرای مشیر، موزه‌های تاریخی شیراز، بازار حاجی شیراز، آرامگاه بابا کوهی، مدرسه خان شیراز و کلیسای ارامنه اشاره کرد.

تخت جمشید

تخت جمشید شهر باستانی واقع در مرودشت و آثار باستانی و تاریخی استان فارس است که در ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد پایتخت تشریفاتی هخامنشیان بوده است. نام دیگر این شهر پارسه است که به مدت ۲۰۰ سال آباد بوده و هیچ گاه ساخت بناهای حیرت‌انگیز و عظیم آن به پایان نرسیده است. چند کاخ نیمه کاره، موزه تخت جمشید، پلکان‌ها، نقوش برجسته، شهر باستانی استخر، ستون‌های عظیم، مجسمه‌های سنگی و گورهای کهن از دیدنی‌های تاریخی تخت جمشید هستند. تصور کنید که قدم زنی در این شهر ۱۲۵ هزار متری که هر بخش آن پر از شگفتی و مناظر خیره‌کننده است چقدر هیجان‌انگیز خواهد بود.

نقش رستم از آثار باستانی و تاریخی در استان فارس

نقش رستم منطقه‌ای در زنگی آباد و شمال مرودشت است که از صخره‌های باستانی عظیم پوشیده است. این محوطه آثاری از دوران ایلامیان، ساسانیان و هخامنشیان دارد. قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دوره ایلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به تصویر کشیده است. آرامگاه داریوش و کعبه زرتشت نیز در این منطقه واقع است. نقش‌های تراشیده شده از سنگ در دل صخره‌های عظیم و سرسخت هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. توصیه می‌کنیم در سفر به مرودشت تاریخی، سرزدن به نقش رستم را از دست ندهید.

نقش رجب

نقش رجب در ۳ کیلومتری تخت جمشید از دو مجلس سنگی تشکیل شده است و از آثار باستانی و تاریخی استان فارس می باشد. مجلس اول درباره شاپور اول پادشاه ساسانی است و مجلس دوم مراسم تاجگذاری اردشیر بابکان را نشان می‌دهد. نقش رجب یکی از مهمترین آثار حجاری در تاریخ کشور است. همچنین شهر تاریخی استخر که زادگاه اردشیر و شاپور ساسانی  بوده در سمت دیگر جاده قرار گرفته است. پادشاهان ساسانی مراسم تاجگذاریشان را در شهر زادگاه خود یعنی همین استخر برگزار می‌کردند. به همین دلیل سنگ نگاره‌ها و نقوشی از مراسم تاجگذاری آنان در نقش رجب و نقش رستم وجود دارد.

تپه باستانی پوستچی 

تپه تاریخی پوستچی با مساحت حدود ۴هکتار، در بلوار رحمت شیراز واقع است. آثار کشف شده از این تپه گویای قدمت سکونت در شیراز در ۷۵۰۰ سال پیش است. آثار مختلفی چون کوزه‌های سفالی و ابزار شکار از این تپه به دست آمده‌اند که بیشتر آثار مربوط به دوران نوسنگی هستند.

مجموعه پاسارگاد از آثار باستانی و تاریخی استان فارس

شهرستان پاسارگاد در استان فارس جای گرفته ‌است. این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، پاسارگاد، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است. در این مجموعه کهن می‌توان گردشی تاریخی را تجربه کرد.

قلعه ابونصر 

این قلعه سنگی نام‌های دیگری چون قصر ابونصر، تخت ابونصر و تخت مادر سلیمان دارد. این قصر در ۶ کیلومتری شیراز واقع شده است و شهرکی از زمان اشکانیان در آن موجود است. همچنین گفته می‌شود که نام شیراز از قلعه‌ای در نزدیکی این قلعه گرفته شده است. در اطراف قلعه ابونصر سرسبزی‌هایی وجود دارد که مکانی کامل برای گردشگری پدید می‌آورند.

ارگ کریمخانی

این ارگ زیبا و شاهانه در مرکز شهر شیراز قرار گرفته است و مساحتی در حدود ۱۲۸۰۰ متر مربع دارد. معماری زیبا و منحصر به فرد این ارگ هر بازدید کننده‌ای را خیره می‌کند. ارگ در زمان زندیه به عنوان محل اقامت پادشاه و در زمان قاجار برای سکونت فرمانداران محلی استفاده می‌شده است. معماری ارگ ترکیبی از معماری مسکونی و نظامی است که زیبایی کم‌نظیری به آن داده است. حمام‌ و اتاق‌ها با راه‌های مختلفی به هم ارتباط دارند و مجموعه ارگ کریمخانی از ضلع‌های مختلف با ایوان‌های دل‌انگیز ساخته شده است.

حمام وکیل

حمام وکیل از جمله آثار به جا مانده از دوران زندیه است که پیشرفت معماری در دوران زندیه را به خوبی نشان می‌دهد. سقف این بنا از هشت ضلعی‌های رنگی تشکیل شده که نقوش مختلفی چون نقش معراج پیامبر بر روی آن وجود دارد. حمام وکیل پیش از این به عنوان رستوران استفاده می‌شده که بعدها برای جلوگیری از تخریب به موزه مردم شناسی شیراز بدل شده است.

بازار وکیل شیراز

بازار سنتی وکیل در مرکز شیراز و شرق میدان شهرداری واقع شده است. در نزدیکی این بنا حمام وکیل و مسجد وکیل قرار دارند که در کنار هم مجموعه‌ای از کریم خان زند را به یادگار گذاشته‌اند. در این بازار که از بازارهای معروف شیراز است می‌توان خریدی لذت‌بخش از سوغات شیراز را در حجره‌های سنتی تجربه کرد.

دروازه قرآن از جاذبه های تاریخی شهر شیراز

گفته می‌شود که در قدیم شهر شیراز دارای ۶ دروازه بوده است اما اکنون فقط یکی از آن‌ها یعنی دروازه قرآن باقی مانده است. این دروازه در ورودی شهر و مدخل تنگ الله اکبر بوده است که برای عبور سلامت مسافران مکان مقدسی محسوب می‌شده و عضدالدوله دیلمی قرآنی بر روی آن قرار داده بوده است. در حال حاضر دروازه قرآن در شمال شرقی شهر شیراز، میان کوه چهل‌ مقام و باباکوهی جای گرفته و در خروجی شیراز به ‌سمت شهر مرودشت واقع شده‌ است.

حافظیه شیراز

شیراز را همگی با حافظیه می‌شناسیم. بنایی سرسبز و عرفانی در باغی زیبا که توسط عطر نارنج‌ها پوشیده شده است. حافظیه بارها از سوی حاکمان تیموری، صفوی، افشار و زند بازسازی و مرمت شد و در حال حاضر به شکل زیبای کنونی در جنوب دروازه قرآن و ابتدای خیابان گلستان شیراز قرار گرفته است.

سعدیه شیراز

بنای فیروزه‌ای سعدیه را محسن فروغی طراحی کرده است. این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه کوهی در شمال شرق شیراز قرار دارد. لازم به ذکر است که در اطراف حافظیه و سعدیه قبور بزرگان هنر دیگری است که به درخواست خود در این محل‌ها دفن شده‌اند.

مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی یکی از مساجد قدیمی شیراز و از آثار باستانی و تاریخی استان فارس است. این مسجد در محله گود عربان که در قدیم به محله اسحق بیگ معروف بوده واقع در جنوب خیابان لطفعلی‌خان زند و در نزدیکی شاه‌چراغ قرار گرفته است. این مسجد تاریخی یکی از بهترین انتخاب‌ها برای عکاسی است. پنجره‌های رنگی و ستون‌های سنگی محرابی پر از آرامش را در مسجد به وجود آورده‌اند. این بنا به دستور میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک و در طی ۱۲ سال ساخته شده است.

سرای مشیر از جاذبه های تاریخی شیراز

این سرای فوق‌العاده زیبا در نزدیکی بازار وکیل قرار گرفته و معماری شبیه به آن دارد. سرای مشیر پر از کاشی‌کاری‌های نفیس و سازه‌های چوبی است که در مجموعه‌ای با شیشه‌های رنگی قرار گرفته‌اند. مرحوم میرزا ابوالحسن مشیرالملک، بانی این سرای زیبا بوده است. در سال ۱۳۴۸ با تعمیر و مرمتی که روی این بنا انجام شد، این اثر تاریخی جان تازه‌ای گرفت. در حال حاضر به علت وجود نقش‌های هنری چون کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری‌های چشم‌نواز به سرای هنر نیز معروف است و می‌توان علاوه بر استراحت در چایخانه سنتی آن از صنایع دستی فارس نشینان خرید کرد.

آرامگاه بابا کوهی

آرامگاه بابا کوهی در دامنه کوهی از رشته کوه‌های شمالی شیراز و در سمت چپ دروازه قرآن واقع شده که برای دسترسی به آن حدود ۴۵ دقیقه پیاده‌روی و کوهنوردی نیاز خواهید داشت.  قدمت این آرامگاه به دوره آل بویه می‌رسد و کوهی که آرامگاه در آن واقع شده است به کوه بابا کوهی یا کوه صبوی، مشهور است. در این کوه دو غار وجود دارد که یکی در گذشته، محل زندگی یکی از عارفان بوده است و درون دیگری اکنون آرامگاه ابوعبدالله محمد بن عبدالله معروف به ابن باکویه قرار دارد. .

مدرسه خان شیراز

مدرسه خان شیراز مدرسه‌ای تاریخی است که اکثر بناهای آن با اعداد مقدس ساخته شده و در زمان خود دانشگاهی علمی محسوب می‌شده است. این مدرسه زیبا توسط الله ‌وردی خان گرجی و پسرش امام قلی خان در شهر شیراز و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده‌ است. در مدرسه خان می‌توان ۷۰ حجره مختلف را دید که با معماری زیبایی در حیاط ساخته شده‌اند البته در گذشته تعداد این حجره‌ها ۱۰۰ بوده است. طاق‌های مدرسه با نقش‌های ضربی از گل و ترنج ساخته شده‌اند که زیبایی خیره‌کننده‌ای به مدرسه بخشیده‌اند.

تاریخ گردی در دل آثار باستانی و تاریخی استان فارس

خوشبختانه بیشتر آثار باستانی و تاریخی استان فارس در نزدیکی هم و در مسیر‌های راحت قرار گرفته‌اند و به راحتی می‌توان تمامی آن‌ها را در مدت زمانی مناسب دید. بهتر است قبل از سفر لیستی از جاذبه‌های دلخواه خود را نوشته و در سفر به شیراز همراه داشته باشید. حال که با بخش بزرگی از تاریخ شیراز آشنا شدیم می‌توانید این جاذبه های محبوب را نیز در لیست گردشگری خود جای دهید و یک تاریخ گردی خاطره‌انگیز را در شیراز تجربه کنید. برای اقامت باکیفیت و آسوده در شیراز می‌توانید با اجاره ویلا و سوئیت در شیراز تنوع بالایی از اقامتگاه‌ها را دیده و انتخاب کنید.