مسجد نصیرالملک؛ مسجد صورتی شیراز

مسجد نصیر الملک یکی از زیباترین مساجد شیراز است که قدمت آن به دوره قاجاریه بازمی‌گردد. این مسجد در محله‌ای واقع شده است که پیشتر به خانواده قوام تعلق داشت و تعدادی از آثار تاریخی آن دوران، در آن واقع شده‌اند. امروزه این مسجد دوست‌ داشتنی که با نام مسجد صورتی نیز شهرت دارد، یکی از پرطرفدارترین جاهای دیدنی شیراز به شمار می‌رود و محبوبیت زیادی بین گردشگران داخلی و خارجی دارد.

مسجد نصیرالملک کجاست؟

مسجد صورتی ایران را در شهر بهارنارنج، در جنوب خیابان لطفعلی ‌خان زند، کوچه نصیرالملک پیدا می‌کنید، جایی که به محله گود عربان معروف است. این بنا یکی از دیدنی‌های شیراز است که لحظه‌های خوب بازدید از آن تا زنده‌اید در ذهنتان می‌ماند.

تاریخچه مسجد نصیرالملک

نصیرالملک لقب میرزاحسن علی‌خان، حاکم فارس، بوده که در ۱۲۵۵ خورشیدی دستور ساخت مسجد را داد. او از خانواده سرشناس قوام شیرازی و پسر قوام‌الملک بود.

نصیرالملک همان‌ طور که از اسمش می‌شود فهمید، از طبقه اشراف بود. مردم او را به‌عنوان حاکمی عادل می‌شناختند که بخش زیادی از املاکش را به خیریه اختصاص داد. جالب است بدانید نوادگان نصیرالملک هم درآمد امروز این مسجد را برای امور خیریه هزینه می‌کنند.

اگر کتیبه مسجد را بخوانید، نام حاج محمدحسن معمار و میرزا رضا کاشی‌گر کار را به‌عنوان معمار مسجد می‌بینید. ۱۱ سال طول کشید تا در ۱۲۶۶ کار ساخت و تزیین این بنا به‌ پایان برسد، اما بدون شیشه‌های رنگی معروفش.

احتمالا استاد حاج میرزا که چند سال بعد شیشه‌ها را طراحی و اجرا کرد، می‌دانست چه کار ارزشمندی به‌ جا گذاشته است، ولی شاید تصورش را نمی‌کرد که سال‌ها بعد گردشگران از شهرها و کشورهای مختلف چطور جذب بازی رنگ و نور شیشه‌های رنگی مسجد نصیرالملک می‌شوند.

معماری مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک شیراز از دو ایوان شمالی و جنوبی تشکیل شده است که ایوان شمالی آن از نظر زیبایی و طراحی بسیار شکیل تر و جذاب از ایوان جنوبی کار شده و ایوان جنوبی صرفا برای قرینه سازی طراحی گشته است. در ایوان شمالی این مسجد دو شبستان مختلف شرقی و غربی احداث گردیده که هر کدام با کاربردی متفاوت در فاصله نسبتا کمی از یکدیگر قرار گرفته اند. در حین ورود به این مسجد با درب چوبی بزرگی روبرو خواهید شد که از قابی مستحکم و سنگی، مزین به تزئینات اسلیمی تشکیل شده است. بر فراز قاب مرمرین درب چوبی مسجد نصیرالملک شیراز، شعری دو بیتی از شوریده شیرازی همراه با اطلاعاتی از قبیل نام سازنده مسجد و تاریخ اتمام ساخت آن نوشته شده است.

کاشی کاری ها و مقرنس کاری های زیبا و پیچیده این بنا از همین نقطه آغاز می گردد و شما را در سفری شگفت انگیز به دل خود، به جایی که نقش و نگارهای کاشی های آبی و صورتی دلربایی می کنند، می برد. پس از عبور از پیچ ۹۰ درجه هشتی، وارد راهروی خواهید شد که با فضای تاریک خود چشمان شما را برای رونمایی از زیباترین بخش بنای مسجد آماده می سازد. منظره شگفت انگیز و خیره کننده ای که در انتهای راهرویی تاریک انتظار شما را می کشد، حیاط است نورانی و درخشان؛ حیاطی چهارگوش با فضایی رویایی و دلنشین که در مرکز آن حوضی زیبا، حوضی که با گلدان هایی رنگارنگ تزئین شده، قرار گرفته است.

بخش های مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک دارای صحن وسیعی است که در سمت شمال مسجد قرار دارد. این مجموعه ارزشمند چندین بخش مختلف دارد که هنر معماری در هرکدام آن‌ها به شکلی کرده یافته است.

ورودی مسجد

مسجد نصیرالملک دو ورودی دارد که به کوچه جنوبی و امامزاده مجاور آن مرتبط می‌شوند. بالای قابِ دَر، شعری از شوریده شیرازی به چشم می‌خورد که روی سنگ مرمر نقش بسته است. علاوه بر آن نام سازنده مسجد نصیرالملک و سال اتمام آن را نیز نشان می‌دهد. این ورودی مسجد نصیرالملک طاق نمای بزرگی دارد که سقف آن با مقرنس کاری و کاشی‌های هفت رنگ تزیین شده است.

حیاط مسجد صورتی

حیاط مسجد نصیرالملک به شکل یک چهارگوش طراحی شده و در سمت شمال ساختمان مسجد واقع شده است. در میان حیاط، حوضی به چشم می خورد که درست در مقابل ایوان مسجد نصیرالملک قرار دارد.

در فصول گرم‌تر سال، مثل بهار و تابستان، گلدان‌های شمعدانی را پیرامون این حوض قرار می‌دهند که طراوت خاصی به حیاط می‌بخشند. دور تا دور ساختمان مسجد نصیرالملک با کاشی‌های هفت رنگ پوشیده شده و جلوه‌ای چشم نواز ایجاد کرده است.

طاق مروارید

طاق‌نمای شمالی که با نام طاق مروارید یا شاه‌نشین شناخته می‌شود با ۸ متر ارتفاع ساخته شده است. همه تصور می‌کنند زیباترین قسمت مسجد نصیرالملک، شبستان آن است که شیشه‌های رنگی دارد.

در واقع این ایوان مروارید است که از نظر معماری و طرح‌های به کار رفته، تماشایی‌ترین بخش مسجد نصیرالملک محسوب می‌شود. دلیل این نام گذاری تو رفتگی ایجاد شده در طاق های آن است؛ شاید برایتان جالب باشد بدانید حالت فرورفتگی صدف را که مروارید در آن قرار می گیرد، پن کاسه گویند.

شبستان شرقی

از شبستان شرقی در تابستان و هوای گرم استفاده می شود؛ چراکه در معرض نور خورشید قرار ندارد. سقف این شبستان کاشی کاری شده و ۷ ستون عاری از نقش و نگار وزن آن را به دوش می کشد. اکنون این بخش از مسجد نصیرالملک به موزه اوقاف تبدیل شده است. پشت شبستان شرقی مسجد نصیرالملک، دری وجود دارد که به گاو چاه باز می‌شود.

ایوان جنوبی

ایوان جنوبی کاربرد خاصی ندارد و تنها برای قرینه سازی با ایوان شمالی ایجاد شده است. این طاق نما ارتفاعی کمتر از طاق مروارید دارد.

تمام سطح بیرونی و داخلی ایوان جنوبی مسجد نصیرالملک مانند ایوان شمالی به کاشی کاری و مقرنس کاری مزین شده است. دو گلدسته ای که بر فراز ایوان جنوبی وجود دارد، وجه تمایز بین ایوان شمالی و جنوبی را ایجاد می کنند.

گاوچاه

در گذشته برای آب کشیدن از چاه، از گاو یا حیوانات دیگر کمک می‌گرفتند. چاه مسجد نصیرالملک از قدیم الایام به جای مانده است. گاو چاه محل نگهداری حیواناتی بوده که از چاه آب می‌کشیدند. آب چاه وارد حوضچه مسجد نصیرالملک می‌شد و سپس از فواره داخل حیاط مسجد فوران می‌کرد.

امامزاده زنجیری

امامزاده سید جلال الدین که از نوادگان امام سجاد است، به امامزاده زنجیری شهرت دارد. آرامگاه او در شمال شرقی مسجد نصیرالملک در حیاط کوچکی قرار گرفته است. بنای امامزاده زنجیری را در دوران صفوی ساخته‌اند. اگرچه برخی از تزئین های امامزاده زنجیری در دوره زندیه و قاجار انجام گرفته است.

شبستان غربی

تماشایی‌ترین قسمت مسجد نصیرالملک، شبستان غربی یا شبستان تابستانه آن است. شبستان غربی مسجد نصیرالملک یکی از زیباترین شبستان‌های مساجد ایران به شمار می‌رود. در این قسمت، از سنگ گندمک استفاده شده است و در سنگ تراشی و تزیین آن الگوبرداری از مسجد وکیل شیراز  به چشم می خورد.

طاق و دیوارهای شبستان غربی با کاشی‌کاری‌های زیبا مزین شده و کف مسجد پوشیده از کاشی‌های فیروزه‌ای و نمای آن نیز آجری است. روی سقف نیز نقش گل و بوته، نقوش اسلیمی و آیات قرآنی به خط ثلث عالی به چشم می‌خورد.

ستون‌های شبستان غربی مسجد نصیرالملک دو ردیف شش ‌تایی هستند که تعدادشان یادآور دوازده امام است. مارپیچ‌های روی ستون‌ها همیشه توجه توریست‌ها را جلب می‌کنند. بین این ستون‌های جذاب، هفت طاق چشمه‌ای قرار گرفته است که درمجموع، منظره‌ ای دل چسب به ‌وجود آورده‌اند.

در امتداد ستون های شبستان غربی، محراب مسجد به چشم می خورد. کف این محراب کمی پایین‌تر از سطح شبستان قرار دارد و با سنگ مرمر مفرش شده است. این همه زیبایی در مسجد نصیرالملک تکمیل نمی شود مگر با پرتو های نوری که از شیشه های رنگی زاییده شده و بر زمین فیروزه ای آرام گرفته اند. چنانچه صبح زود مسیرتان به این بخش افتاد متوجه بازار داغ عکاسی در شبستان غربی مسجد نصیرالملک می شوید.

مسیر دسترسی مسجد صورتی شیراز

از آنجایی که مسجد نصیرالملک شیراز در محله گود عربان قرار گرفته است، شما به راحتی و از طریق جنوب خیابان لطفعلی خان زند قادر خواهید بود به این مکان دسترسی یابید. اگر تمایل دارید با استفاده از مترو به این مکان بروید، کافی است در ایستگاه ولیعصر شیراز پیاده شوید تا با طی حدود ۱.۵ کیلومتر، به مسجد نصیرالملک دست پیدا کنید.

بهترین زمان بازدید از مسجد نصیر شیراز

بی تردید بازدید از شیراز در فصل بهار، فصلی که این شهر را با بوی خوش بهار نارنج معطر و گردشگران را مست می کند، حال و هوای دیگری دارد. اگر برای بازدید از مسجد نصیرالملک در این فصل به شیراز سفر کردید، سعی کنید پیش از ساعت ۸ در مسجد حاضر باشید تا نمایش رقص و بازی زیبای نورهای رنگارنگ پنجره های مشبک شبستان مسجد را از دست ندهید. بهترین زمان بازدید از مسجد نصیر الملک و تماشای بازی نور و رنگ از ساعت ۸ تا ۱۰ است.

ساعت بازدید و هزینه بازدید از مسجد نصیرالملک شیراز

ساعات بازدید مسجد نصیر الملک در دو نیمه سال متفاوت است. در نیمه اول سال می‌توانید بین ساعات ۸ تا ۱۷ از مسجد بازدید کنید و در نیمه دوم سال از ساعت ۷ تا ۱۶:۳۰. این مجموعه در روزهای اربعین، تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی (ع)، رحلت پیامبر (ص)، رحلت امام خمینی (ره) و شهادت امام جعفر صادق (ع) تعطیل است. مسجد نصیر الملک امروزه بیشتر به‌عنوان مسجد-موزه فعالیت دارد و بهای بلیط آن در سال ۱۳۹۹، پنج هزار تومان برای گردشگران داخلی و ۲۰ هزار تومان برای گردشگران خارجی بوده است. امکان اقامه نماز به‌صورت انفرادی وجود دارد.

جاهای دیدنی نزدیک مسجد نصیرالملک شیراز

• نارنجستان قوام: ۳۵۰ متر
• مدرسه خان شیراز: ۶۵۰ متر
• مسجد وکیل: ۱.۲ کیلومتر
• مسجد عتیق: ۱.۶ کیلومتر
• مسجد شاه چراغ: ۱.۸ کیلومتر

اقامت در نزدیکی مسجد نصیرالملک شیراز

اگر به شیراز سفر کردید اصلا نگران مسئله اقامت نباشید. اگر اهل اقامت در هتل هستید هتل های نارنجستان، حیدری، هتل سنتی راز، هتل لفعلی خان در فاصله کمی از مسجد صورتی و در بافت دیم شیراز واقع شده اند. به جز این ها تعداد اقامتگاه های بومگردی شیراز در این منطقه هم کم نیست. اگر اهل اقامت در هیچکدام یک از این دو نیستید هم نگران نباشید. امکان اجاره سوئیت در شیراز هم برایتان فراهم است. در سفر به شیراز دستتان برای اقامت باز است.