تجربه خرید این سوغات زنجان را به هیچ وجه از دست ندهید!

یکی از استان‌های واقع در شمال غرب ایران، استان زنجان است که تعداد زیادی از گردشگران در عید نوروز برای گردش و خرید سوغات زنجان به این استان سفر می‌کنند. سوغات زنجان دارای تنوع فراوانی است تا شما اگر روزی به این استان زیبا سفر کردید، با هر سلیقه و ذائقه‌ای که دارید، دست خالی نمانده و با چمدانی که پر از سوغات زنجان است، به آغوش شهر و دیار خود بازگردید.

سوغات زنجان در کل به دو قسمت خوراکی‌های محلی و صنایع دستی مانند مسگری، چاقوسازی، قالی‌بافی، نقره‌سازی و غیره که دارای پیشینه‌ای دیرین در زنجان هستند، تقسیم‌بندی می‌شوند؛ از این رو شما در سفر خود به زنجان دستتان باز است و آنچه که دلتان بخواهد می‌توانید از سوغات زنجان بخرید. در ادامه با لیدوماتریپ همراه باشید تا سری به بازارهای زنجان بزنیم و با سوغات زنجان بیشتر آشنا شویم.

سوغات زنجان چیست؟

سوغات زنجان در بین سوغاتی‌های استان‌های دیگر ایران، جزو پرطرفدارترین سوغات‌ها بوده و آوازه آن در هر گوشه و کنار ایران به گوش می‌رسد. سوغات زنجان دو نوع هستند؛ سوغاتی‌های خوراکی زنجان که هریک دارای طعم خاص و بی‌نظیری هستند و اگر یک بار آن‌ها را امتحان کنید، مشتری دائم آن خواهید شد. دومین نوع سوغات زنجان مربوط صنایع دستی این استان می‌شود که بسیار مشهور هستند و از کیفیت بالایی برخوردارند. در ادامه سوغات زنجان را تک به تک به شما معرفی می‌کنیم تا اگر به زنجان سفر کردید و به بازارهای این شهر رفتید، بدانید که چه باید بخرید؛ پس همراه ما باشید.

خوراکی‌های زنجان؛ خوراکی‌های لذیذ با طعمی دلنشین

هر استان خوراکی‌های خاص خودش را دارد و استان زنجان نیز به نوبه خود از این قاعده مستثنا نیست. سوغات زنجان در دسته خوراکی‌ها، در خوشمزگی زبانزد عام و خاص هستند و کودکان و بزرگسالان طرفدار پروپاقرص سوغات زنجان محسوب می‌شوند.

شیرینی شستی؛ شیرینی اصیل زنجانی

شیرینی شستی یکی از خوراکی‌های خوش طعم و اصیل در بین سوغات زنجان است. اهالی زنجان این شیرینی را در طعم‌های مختلف درست می‌کنند تا اگر شما قصد خرید از این سوغات زنجان را داشتید، بتوانید تنوع بیشتری به خریدتان بدهید. این شیرینی به دو دلیل مختلف، شستی نام گرفته است. دلیل اول این است که این شیرینی مانند انگشت شست، اندازه کوچکی دارد و دلیل دوم این نامگذاری این است که محلی‌‌ها در هنگام پخت این شیرینی خوشمزه، با انگشت شست خود حفره‌ای در آن ایجاد می‌کنند تا آن را با موادی مانند شکلات، عسل، مربا، کارامل و غیره پر کنند.

مردم زنجان در تهیه شیرینی شستی که در بین سوغات زنجان معروفیت زیادی دارد، از مواد اولیه مختلفی مانند کره محلی یا روغن جامد، آرد سفید قنادی، زرده تخم‌مرغ، آرد برنج، پودر قند، پودر هل و زعفران دم کرده برای طبخ این شیرینی استفاده می‌کنند. گاهی اوقات هم قبل از اینکه این شیرینی‌ها را در فر بپزند، آن‌ها را به خلال پسته و خلال بادام آغشته می‌کنند تا به خوشمزگی شیرینی شستی افزوده شود.

شیرینی انگشت‌پیچ؛ سوغات لذیذ زنجان

یکی دیگر از شیرینی‌های لذیذ و خوشمزه استان زنجان، شیرینی انگشت‌پیج است. همان طور که از نام این سوغات زنجان برمی‌آید، در تهیه این شیرینی از موادی که دارای غلظت زیادی هستند استفاده می‌شود تا بتوان آن را به‌راحتی دور انگشت پیچید و این مواد غلیظ شامل عسل، شیره انگور و امثال این‌ها هستند.

مواد اولیه‌ای که در تهیه شیرینی انگشت‌پیچ استفاده می‌شود در مقایسه با سایر شیرینی‌ها کمتر بوده و برخلاف آن‌ها از آرد استفاده نمی‌شود. در پخت این شیرینی ساده و خوش‌طعم از مواد اولیه‌ای چون سفیده تخم مرغ، آب، شکر، گلاب و غیره استفاده می‌شود.

نان اردک؛ نان محلی مخصوص استان زنجان

یکی از نان‌های محلی و سنتی زنجان که می‌توانید آن را بخرید، نان اردک است. در تهیه این سوغات زنجان از شیر، آرد بربری، تخم مرغ، شکر، بیکینگ پودر و روغن به عنوان مواد اولیه استفاده می‌شود. نان اردک مانند اغلب نان‌ها که در تنور یا فر پخته می‌شوند نیست، بلکه بعد از آنکه خمیر این نان آماده شد، آن را در روغن سرخ می‌کنند.

نان برنجی؛ شیرینی خوشمزه به سبک زنجان

نان برنجی یکی دیگر از سوغات زنجان است که دارای بافتی ترد بوده و طعم خاص آن برای دوستداران شیرینی بسیار جذاب و لذت‌بخش است. در تهیه نان برنجی از آرد برنج، گلاب، پودر قند، تخم مرغ، آب، کره یا روغن کرمانشاهی و برای تزئین آن از تخم خرفه استفاده می‌کنند. گاهی اوقات قبل از پخت نان برنجی، به خمیر به دست آمده زعفران اضافه می‌کنند که باعث می‌شود نان برنجی عطر و طعمی بی‌نظیر به خود بگیرد.

غازیاغی؛ نوعی گیاه خودرو و معطر

غازیاغی یا پاغازه یکی از گیاهان خودرو بوده که دارای خواص دارویی از جمله درمان التهاب روده و زخم معده است. غازیاغی در همه ایام سال در دسترس نیست؛ چون این گیاه به‌طور طبیعی می‌روید و کشاورزان آن را کشت نمی‌کنند. به همین دلیل وقتی شما در اواسط فصل بهار راهی زنجان شدید، می‌توانید این گیاه را از بازارهای زنجان تهیه کنید. یکی از کاربردهای رایج این سوغاتی زنجان در آذربایجان و استان زنجان این است که از غازیاغی اغلب به عنوان سبزی آش استفاده می‌کنند.

سقز؛ شیره لذیذ گیاهی

در فصل پاییز، بعد از ایجاد شکافی در تنه درختان بنه یا پسته وحشی، شیره‌ای خارج می‌شود که به آن سقز می‌گویند. سقز یکی دیگر از سوغات زنجان است که در قدیم، مردم آن را مانند آدامس می‌جویدند. شما با جویدن سقز، علاوه بر اینکه می‌توانید از حس و حال قدیمی‌ترها برخوردار شوید، از بوی نامطلوب دهان و پوسیدگی دندان‌هایتان نیز جلوگیری می‌کنید.

والک یا پیاز کوهی؛ گیاهی خودرو با خواصی کم‌نظیر

پیاز کوهی یکی دیگر از گیاهان خودرو در استان زنجان است و بیشتر در روستاهای این استان می‌توانید این سوغات زنجان را بیابید. پیاز کوهی برخلاف پیازهای معمولی که در بازار و مغازه‌های سبزی‌فروشی یافت می‌شود، دارای مزه‌ای بی‌نظیر و عطری خاص بوده و خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و ضدمیکروبی آن بیشتر است. مردم زنجان از پیاز کوهی برای تهیه آش محلی استفاده می‌کنند که همین امر سبب شده تا آش محلی زنجان عطر و مزه منحصربه‌فردی داشته باشد.

اگر دوست دارید تا در نوروز سال ۱۴۰۱ بار و بندیل سفر ببندید و عازم استان زیبای زنجان شوید، برای اجاره ویلا و سوئیت در زنجان به وبسایت لیدوماتریپ مراجعه کنید.

صنایع دستی زنجان؛ صنایعی مرغوب و اصیل

در این قسمت دومین نوع از سوغات زنجان را به شما مخاطبان گرامی معرفی می‌کنیم که حاصل دسترنج و هنر بی‌بدیل هنرمندان و صنعتگران خطه و دیار زنجان است. صنایع دستی زنجان دارای محبوبیت و شهرتی جهانی هستند و کیفیتی بسیار مطلوب و مناسب دارند.

چاقو؛ از باکیفیت‌ترین سوغات زنجان

اولین سوغاتی زنجان که می‌خواهیم آن را نام ببریم، چاقوی معروف زنجان است؛ به طوری که زنجان را با چاقوی زنجان می‌شناسند. صنعت چاقوسازی در استان زنجان قدمتی دیرینه دارد و به دلیل مقاومت و استحکام بالای این محصولات، طرفداران بی‌شماری را به خود اختصاص داده‌اند و بانوان خانه‌دار تمایل دارند تا از چاقوی زنجان در آشپزی و برش مواد غذایی استفاده کنند.

چاقوسازان زنجانی برای ساخت چاقو از فولاد ضدزنگ استفاده می‌کنند و با چکش‌کاری و حرارت دادن به چاقو در طی چند مرحله، دوام چاقو را بالا می‌برند. همچنین آن‌ها چاقوی زنجان را برای استفاده در کاربردهای متنوع، در انواع و ابعاد مختلفی می‌سازند؛ مانند چاقوی ساده، میوه‌خوری، ضامن‌دار، شکاری، کاردهای آشپزخانه، کاردهای آشپزی، قلم‌تراش و غیره.

مسگری؛ هنری قدیمی در زنجان

مسگری یکی دیگر از صنایع قدیمی و مهم استان زنجان است و این استان علاوه بر چاقوسازی، در مسگری هم شهره می‌باشد. ظروف مسی علاوه بر اینکه یکی از زیباترین سوغات زنجان هستند، بهترین جایگزین برای ظروف آلومینیومی محسوب می‌شوند. مسگران زنجان با استفاده از مس، دست به خلق ظروف آشپزی و وسائل تزئینی و دکوری چشم‌نوازی می‌زنند که هم کیفیت بسیار مطلوب و هم دوام مناسبی دارند. وجه تمایز ظروف مسی ساخته شده در زنجان از سایر شهرها این است که هنرمندان و مسگران زنجانی برای ایجاد نقوش و طرح‌های مختلف و زیبا، از روش کنده‌کاری استفاده می‌کنند.

ظروف مسی علاوه بر زیبایی ظاهری، دارای فواید و مزایای بسیاری برای سلامت بدن است. مس یکی از عناصر ضروری برای حفظ سلامت جسم بوده و به تقویت کارکرد قلب کمک بسزایی می‌کند. از سایر فواید استفاده از ظروف مسی می‌توان به افزایش سرعت عملکرد مغز، بهبود آرتروز، تسکین دردهای مفصلی، بهبود عملکرد طحال و کبد و زیبایی پوست و مو اشاره کرد.

ملیله‌کاری؛ هنری گران‌بها در زنجان

اگر روزی به زنجان سفر کردید، در بازارهای زنجان با ظروف نقره‌ای بسیار زیبا و چشم‌نوازی مواجه خواهید شد که با نگاه کردن به آن‌ها چشمانتان برق خواهد زد. ملیله‌کاری یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی استان زنجان می‌باشد و به مدت ۴ قرن است که هنرمندان این دیار از این هنر برای تزئین ظروف نقره‌ای استفاده می‌کنند. این ظروف طبیعتا بسیار ارزشمند و همچنین گران‌تر از سایر صنایع هستند.

هنر ملیله‌کاری زیرشاخه‌ای از صنعت فلزکاری می‌باشد که از دوران سلجوقیان در زنجان رواج داشته و در کتب تاریخی و سفرنامه‌های خارجی به رونق این هنر بین مردم زنجان اشاره شده است. هنر ملیله‌کاری در دوران صفویان به اوج زیبایی و شکوه رسید و گواه این سخن، آثار به‌جای‌مانده از این دوران است.

این هنر دقت و ظرافت فوق‌العاده‌ای می‌طلبد تا هنرمند اثری زیبا و باظرافت خلق کند. هنرمندان ملیله‌کار در این هنر با استفاده از سیم و مفتول‌های نازک از جنس نقره، نقش‌هایی چون بته جقه، ریزه جقه، برگ، برگ فرنگ، غنچه، پیچ، جفت پیچ، پیچک، سه چشمه و غیره می‌سازند. ظروف نقره مانند قندان، سینی، گیره استکان، گلدان، شمعدان، قاب عکس، شکلات‌خوری و زیورآلاتی مانند گل سینه از گران‌ترین و پرنقش‌ونگارترین سوغات زنجان است.

چاروق‌دوزی؛ پاپوشی سنتی در شهر زنجان

معنای لغوی کلمه چاروق یا چارق با توجه به لغت‌نامه معین به این صورت نوشته شده است: «کفشی چرمی که بندها به ساق پا پیچیده می‌شود.» این نوع کفش در زمان‌های گذشته رواج بیشتری داشته و اغلب روستاییان، به‌ویژه چوپانان، از این کفش استفاده می‌کردند.

امروزه چاروق دیگر کاربرد قدیمی‌اش را ندارد و به‌عنوان پاپوش برای راه رفتن در داخل خانه و روی فرش استفاده می‌شود. این سوغاتی زنجان دارای طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی مانند قرمز، زرشکی و آجری است و با سیم گلابتون یا نخ‌های ابریشمی تزئین می‌شود. این پاپوش سنتی در انواع مختلف توری، پرده‌بند و تمام چرم تولید می‌شود و شما می‌توانید متناسب با سلیقه خود، هر مدل را که پسندیدید خریداری نمایید.

قالی‌بافی؛ هنری هزاررنگ از هنرمندان زنجانی

فرش یکی دیگر از سوغات زنجان بوده و قالی‌بافی از صنایع دستی مرسوم بین اهالی زنجان است. این هنر از دوران ساسانیان در بین مردم زنجان رایج بوده و در نقش‌های مختلفی چون بیجار، افشار، ریز ماهی، ماهی درهم و قلتوق بافته می‌شوند. در منطقه قیدار استان زنجان، یک نوع قالی سنتی با تعداد زیادی رج و پود ضخیم بافته می‌شود که شباهت زیادی به خرسک دارد. معروف‌ترین فرشی که هنرمندان زنجانی آن را با استفاده از نخ‌های پشمی می‌بافند، فرش دستباف افشار بوده که از نوع قالی‌های ریزبافت است و قالی طرح افشار بیشتر در شهرهای زنجان، گرماب و طارم بافته می‌شود.

خاتم‌کاری؛ نمایانگر نظم و زیبایی

یکی دیگر از زیباترین سوغات زنجان، ظروف تزئینی است که با هنر ظریف خاتم‌کاری ساخته شده‌اند. خاتم‌کاری یکی از هنرهای دیرینه و باستانی ایرانی است که در زنجان هم رواج داشته است. در این هنر با کنار هم قرار دادن نقوش هندسی مانند چندضلعی‌های منتظم، نقوشی هارمونیک، متوازن و چشم‌نواز ایجاد می‌شوند که نمادی از خلقت بی‌نقص و نظم موجود در جهان هستی است. در خاتم‌کاری از مواد اولیه‌ای چون انواع استخوان (استخوان اسب، استخون شتر، استخوان و عاج فیل)، مفتول‌های فلزی از جنس برنج، آلومینیوم و نقره، صدف، نخ پرک، سریشم و لاک استفاده می‌شود. قسمت چوبی در خاتم‌کاری هم از جنس چوب درختان گردو، عناب، آبنوس، فوفل، بقم، نارنج، کبوده و کهکم است.

در دایرۀالمعارف فارسی خاتم‌کاری این گونه تعریف شده است: «هنر آراستن اشیاء به صورتی شبیه موزائیک با مثلث‌های کوچک. طرح‌های گوناگون خاتم همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. این اشکال هندسی را با قرار دادن مثلث‌هایی کوچک در کنار هم نقش‌بندی می‌کنند. مثلث‌ها را از انواع چوب، فلز و استخوان می‌سازند. هرچه مثلث ریزتر و مرغوب‌تر باشد، خاتم مرغوب‌تر است. در یک طرح خاتم برای ساختن کوچک‌ترین واحد هندسی، حداقل سه مثلث و برای بزرگ‌ترین آن، حداکثر چهارصد مثلث به کار می‌رود.»

برای اینکه جنس باکیفیت و مرغوب یک محصول خاتم‌کاری را بتوانید تشخیص دهید، باید به نکات زیر دقت کنید:

۱) سطح خاتم باید صاف و صیقلی باشد و دارای حفره نباشد.

۲) مصالح و رنگ‌های استفاده‌شده در خاتم باید یکنواخت باشد.

۳) شکل و رنگ خاتم تغییر نکند.

۴) نقوش و طرح‌های خاتم‌کاری‌شده مانند گل‌ها و اضلاع و زوایای اشکال هندسی با همدیگر قرینه باشند.

۵) با توجه به تعریفی که در دائرۀالمعارف آمده است، هرچه مثلث‌ها ریزنقش‌تر باشند، کیفیت خاتم‌کاری بیشتر است.

۶) محصولی که خاتم‌کاری شده است بایستی با مهارت فراوان رنگ شده و روکش آن بدون خط و خش باشد.

نمدبافی؛ از معروف‌ترین سوغات زنجان

نمد و کالاهایی که با نمد ساخته می‌شوند یکی دیگر از سوغات زنجان هستند. روستاییان استان زنجان از پشم بهاره گوسفندان برای ساخت نمد استفاده می‌کنند. در نمدبافی در واقع پشم را تحت فشار، رطوبت و حرارت قرار می‌دهند تا نمد تهیه شود و هیچ‌گونه عمل بافتی در این پروسه صورت نمی‌گیرد. از نمد محصولات متنوعی چون کیف نمدی، کلاه نمدی، پالتو نمدی، عروسک‌های نمدی و زیرانداز تهیه می‌شود.

ظروف مسی و چاقوی زنجان؛ از مشهورترین سوغات زنجان

در این مقاله سوغات زنجان را معرفی کرده و هریک را بررسی کردیم. سوغات زنجان هم انواع مختلف خوراکی‌ها را در بر دارد و هم صنایع دستی. از خوراکی‌های خوشمزه و لذیذ این استان می‌توان به شیرینی شستی، شیرینی انگشت‌پیچ، سقز، پیاز کوهی، پاغازه، نان اردک و نان برنجی اشاره کرد. صنایع دستی زنجان نیز تنوع بسیاری داشته و مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین سوغات زنجان از نوع صنایع دستی، چاقوهای زنجان و ظروف مسی زنجان هستند. البته ناگفته نماند که هنر ملیله‌کاری این استان نیز ارزش بالایی دارد و جزو سوغاتی‌های گران قیمت استان زنجان محسوب می‌شوند.

اگر علاقه فراوانی به ایران‌گردی دارید و دوست دارید تا درمورد شهرهای مختلف ایران و سوغاتی‌های هریک اطلاعاتی به دست بیاورید، توصیه می‌کنیم تا مقالات مجله گردشگری لیدوماتریپ را مطالعه فرمائید.